Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
19
dosłownymograniczasiędostwierdzeniaoprzestępstwieioskarżeniasprawcy.
Jejzwolennikniepytazwykleookoliczności,kontekst,wiedzęvoskarżonego”
.
Wreszcieopierasięonanapoczuciuwyższościetycznejkrytykanadkrytyko-
wanymistanowiprzykładvfundamentalizmuwżyciukulturalnym”23.
Respektująctenpunktwidzenia,należypodkreślić,żeszczególniedziś
każdyświadomyudziałhistorykawsporzenatematniedawnejprzeszło-
ścinakładananiegowyjątkowezobowiązanieetyczne.Wprzypadkureflek-
sjihistoriograficznejpiszemyniekiedytakżeonaszychnauczycielach,którzy
wprowadzalinaswarkanazawodu.Wówczas,przynajmniejdlamojegopokole-
nia,owozobowiązanietrudnooddzielićodintelektualnegodługuwdzięczno-
ści,jakizaciągnęliśmyunaszychmistrzów24.
Nieulegajednakwątpliwości,żerozmowęohistoriografiiPRLnależykon-
tynuowaćbynajmniejnietylkoinieprzedewszystkimwceluoskarżaniakogo-
kolwiek,alebydoświadczeniapłynącezczasówubezwłasnowolnieniahistorii
ihistorykówstałysięostrzeżeniem,przestrogą,tematemdorefleksjidlanastęp-
nychpokoleńbadaczy.Wtymsensiedokonaniekrytycznegorozrachunkuzhi-
storiograficznymdziedzictwemPRLjestnieodzownymwarunkiemrozwoju
historiografiipolskiejwprzyszłości.
III.Historycyawładza
Doświadczenieżyciawpaństwietotalitarnym,po1956r.wprzypadku
Polskiraczejautorytarnym,byłoszczególnymdoświadczeniemtakżedlaśro-
dowiskahistoryków.Jakzauważyłwodniesieniudoradzieckiejhistoriografii
rosyjskibadaczAndriejN.Miercałow:
naukahistorycznazajmowaławideologicznyminstrumentariumstalinizmu
szczególnemiejsce[ś].Reżimmógłistniećjedyniewwarunkachustawicz-
negostanuwyjątkowego.Ukierunkowywałonwsposóbogólnypoglądna
przeszłość,głównązaśdestrukcyjnąrobotęwykonywalisamihistorycy.Nie
bylionibynajmniejbiernymprzedmiotemstalinowskichlubbreżniewowskich
manipulacji25.
23M.Głowiński,dz.cyt.,s.168.
24AutorjestuczniemK.ŚreniowskiejiAndrzejaF.Grabskiego.Jużjakoukształ-
towanyhistorykmusiałsięzmierzyćzmrocznymfragmentemprzeszłościswegomi-
strzaA.F.Grabskiego.Szerzejnatentematzob.S.M.Nowinowski,AndrzejaFeliksa
Grabskiegożywotyrównoległe,vAparatRepresjiwPolsceLudowej1944-1989”2007,
nr1,s.234-272.
25
A.Miercałow,Istorijaistalinizm,Moskwa1991,s.411.Podajęwtłumaczeniu
A.F.Grabskiego,Stalinowskimodelhistoriografi,vDziejeNajnowsze”1992,nr3,s.23.
