Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Aspektyteoretyczneimetodologicznepracy
29
Większośćautorówopieradociekanianapotocznej–aleszerokoroz-
powszechnionejwspołeczeństwie–opiniinatemattego,coskładasięnadany
gatunek.UczeniakceptujątymsamymstanowiskoAndrewTudora,iżH«gatu-
nekDjesttym,zacowszyscywspólniegouważamy”.HZasadniczymiwyróż-
nikamigatunku–jakpiszefilmoznawca–niesąjedyniecharakterystyczne
cechyzawartewsamych[tekstach–przyp.A.H.-T
.],wyróżnikitezależąod
kręgukulturowego,wobrębiektóregodziałamy”.
46
Rozwiązaniem,któreprzemawiazaniwelacjąasymetriipomiędzysystema-
tykąrodzajowąagatunkowąwgenologiachposzczególnychdyscypliniuporząd-
kowaniemzawikłanejproblematykigatunkowości,jestprzyjęciepostulatów
E.Balcerzana–naraziepozostającychwsferzeabstrakcyjnychdociekańuczo-
nego–oukonstytuowaniugenologiiogólnejlubgenologiimultimedialnej,którą
autorwidzijakodziałsemiotykiHanalizującyisystematyzującygenologiczne
konsekwencjeistnieniawieluróżnychprzekaźnikówwprzestrzenikultury”.
47
InteresującewydająsiętakżedezyderatyJohnaG.Caweltiegodotyczące
koncepcjiformułypopularnej,októrychwspominanoweWstępie.Autor
postulujestosowanieterminudlaoznaczeniatychsamychzjawisk,którena
ogółopisujesięzwykorzystaniemkategoriigatunku.Jegozdaniempojęcie
formułyjestbardziejodpowiedniedlategotypuanaliz,gdyżposiadacharakter
uogólniającyiponadtworzywowy,copozwalauniknąćterminologicznejnie-
konsekwencji,wynikającejznieprzystawalnościdziedzinowychporządkówge-
nologicznych.
Najlepiejjest–piszeJ.G.Cawelti–rozumiećformułęigatunekniejakoterminy
określającedwaróżneprzedmioty,aleraczejdwiefazylubdwaaspektyzłożonegoprocesu
analizy[tekstu–przyp.A.H.-T
.].Tensposóbujmowaniazależnościpomiędzyformułąigatun-
kiemstanowiodbicieprocesurozwojowegogatunkówpopularnych.Wwiększościprzypadków
wzorzecformułowyistniejeprzezdłuższyczas,zanimzostaniedostrzeżonyprzezswych
twórcówiodbiorcówjakogatunek.48
Formułamożebyćtraktowanajakozbiórwielubytówmaterialnych,które
wyróżniająsięnarracjąiikonografią,lubjakoabstrakcyjny,ponadtworzywowy
systemintertekstualny,którypełnirolękulturowychmetaforipsychicznych
percepcjiianalizyzasadorazprawidłowościprzejawiającychsięwutworze”.Zob.:eadem,Problem
formyigatunkuwfilmie,[w:]Odzielefilmowym...,op.cit.,s.168.R.Ingarden,dokonująctypologii
rodzajowejwobrębiepoezji,wyróżniłtrzyrodzajepoetyckie:poezjęepicką,lirycznąidramatyczną,
ajakokategoriepodrzędneopisywałformy,odmiany,tworygraniczne,pomijająccałkowiciekategorię
gatunku.Zob.:idem,Poetyka–teorialiteraturyartystycznej,[w:]Studiazestetyki,t.1,Warszawa
1958,s.312–313.J.Culler,rozważającsytuacjępowieściuważanejzaformęresidualnąwobec
wszelkiejgatunkowości,stwierdza:HLiteraturaniegatunkowaniejestwewspółczesnymdoświadcze-
niuliterackimzjawiskiemresidualnym–leczcentralnym”.Zob.:idem,TowardsaTheoryof
Non-GenreLiterature,[w:]Surfiction,ed.byR.Federman,Chicago1975,s.262.
46A.Tudor,Metodakrytyczna:autorzyigatunki...,op.cit.,s.31.
47E.Balcerzan,Wstronęgenologiimultimedialnej,[w:]Genologiadzisiaj...,op.cit.,s.88.
48J.G.Cawelti,Adventure,Mystery,andRomance.FormulaStoriesasArtandPopularCulture,
Chicago–London1976.Por.idem,Formuły,gatunki,archetypy,przeł.A.Fulińska,HZnak”1996,
nr10,s.119.
