Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
antropologiikulturowej-jakomyśleniemityczne.Historykideiprzeciwstawia
irracjonalizmMajchrowiczaracjonalizmowitwórcynowożytnejteoriipolitycznej
NiccoloMachiavellemu36.
GłosywnaukowejdyskusjinaddziełemMajchrowiczastreszczawPolskim
słownikubiograficznymStanisławGrzybowskinastępującoi
Jestto-mowaoczywiścieoTrwałościszczęśliwejkrólestw-najrozleglejszyinajbardziej
konsekwentnywykładhistoriozofiipolskiegosarmatyzmu,uzasadnieniepogląduoszczęśli-
wościPolskijakokrajuotoczonegoszczególnąopiekąOpatrzności.PoglądyMajchrowicza
wpłynęłynapóźniejszekształtowanieideologiimesjanistycznej
37
.
Wytyczonymprzezpoprzednichbadaczytoremposzliwswoichakademic-
kichsyntezachAndrzejFeliksGrabskiorazEdwardAlfredMierzwa.Tenostatni
wswoimpodręcznikuakademickimHistoriahistoriografii:Renesans-Oświece-
niepoświęciłMajchrowiczowiakapiti
SzymonMajchrowicz(1717-1783),jezuita,zwanynpolskimBosuetem”,któryzhistorycz-
negoprowidencjonalizmuwyprowadziłapologięnzłotejwolności”szlacheckiej,awszelkie
nieszczęściauważałzakaręboskązaodchodzeniePolakówodobyczajówprzodków,od-
stępstwaodKościołakatolickiegoiporządkuustalonegoprzezBoga,któryszlachtęumiło-
wałipostawiłnapierwszymmiejscuwRzeczpospolitej.[ł]ByłautorempracyTrwałość
szczęśliwakrólestwalboichsmutnyupadekwolnymnarodomprzedoczystawionanautrzy-
manienieoszacowanejszczęśliwościswojejwydanejw1764roku.Jesttoapologiaustroju
Rzeczpospolitej,złotejwolnościszlacheckiejiPolakówjakonaroduwybranegoprzezBoga
zprzywołaniemlicznychdowodówmającychpotwierdzićtezęautora
38
.
ZkoleiAndrzejFeliksGrabskizaznaczył,żeMajchrowiczadajesięzaliczyć
dospadkobiercówzwolennikówdegradacyjnejfilozofiidziejów.Poglądtenmożna
wyrazićmetaforycznąfraząnwinaojcaidziewsyna”.Coistotne,Grabskiwska-
zujenawewnętrznezróżnicowanieideowezwolennikówpogląduoodwiecznym
idoskonałymurządzeniuustrojuRzeczypospolitej.Przykładowosaskihistoryk
AugustynKołudzkiwidziustrójPolskiszlacheckiejjakoodwiecznyiprzezto
siłąiautorytetemtradycjiniezmiennyinienaruszalny.SzymonMajchrowiczpo-
strzeganatomiastporządekpolitycznyRzeczypospolitejjakoutrzymywanydzięki
BożejOpatrzności,aleprzeztouzależnionyodwoliBoga,więczmienny.Wśród
osiemnastowiecznychhistoriografówwspółczesnychMajchrowiczowi-twierdzi
Grabski-wyłoniłsiętakżepoglądewolucyjny,zgodniezktórymdemokracja
36
Zob.M.H.Serejski,Naródapaństwowpolskiejmyślihistorycznej,Warszawa1973,s.35.
37
S.Grzybowski,SzymonMajchrowicz...,s.152.
38
E.A.Mierzwa,Historiahistoriografii:Renesans-Oświecenie,Warszawa2007,s.638.
22
