Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
RadosławKot
Jakoprzykładydziełideologicznychnależyprzytoczyćprzedewszystkim
utopiepowstałewokresiesocrealizmuipostsocrealizmu
4,któremiałyprogra-
mowonrealizować”wizjęspołeczeństwakomunistycznego.Nieprzedstawiając
zazwyczajszczegółowosposobówdojściadotakiegowłaśnieładuspołecznego,
byłyskupionenapróbieprzedstawieniapodstawowychcechpostulowanego
społeczeństwaopartegonabrakuwłasnościprywatnejczypieniądzawpołącze-
niuzzaawansowanątechnologiąiwysokimpoziomemświadomościspołecznej,
ukształtowanejzgodniezduchemmaterializmudialektycznego.
Wpewnymsensiedotegosamegonurtumożnazapewnezaliczyćdzieła
ocharakterzekontestującym,antykomunistyczneorazpokrewne,którychauto-
rzywprost(lubzniewielkimzawoalowaniem)podejmowaliliteracko-futuro-
logicznądyskusjęztezamileżącymiupodstawwizjispołeczeństwakomuni-
stycznegoalbozniektórymicechamispołeczeństwarealnegosocjalizmu.
Drugągrupętworzyłybyutworybędącemanifestamisamychtwórców-gru-
pęnieporównanieliczniejszą,chociażiwniejbezwątpieniamożnaodnaleźć
wyraźnewpływymożliwychdozidentyfikowanianurtówmyślispołecznej.
Niemniej,jaksądzę,trudnobyłobyodszukaćwnichwyrazistecechywskazują-
cenasłużebnośćwobecjakiejśideologiiczywalkęznią.
Podstawowącechąutopiifuturologicznychtegotypuwydajesięróżnorod-
ność,wczympodobnesądowiększościobecnychwytworówkultury,która
traci,jaksięwydaje,ryshomogeniczności.Cowięcej,funkcjafuturologiczna,
czyliprzewidywaniaprzyszłości,zdajesięprzybieraćcorazczęściejpostaćopi-
sywaniaalternatywprzyszłości,cozjednejstronymożeświadczyćotym,że
autorzyporzucająambicjeprognostyków,azdrugiej-żepragnąskupićsięna
interesującejichceszeczyzjawisku(zespolezjawisk),nienacałościowymob-
raziespołeczeństwa.Wtejpostaciutopiafuturologicznawydajesięzbliżaćdo
przypowieści,metaforycznegoprzedstawienianp.jakiegośgenuletalnegokultu-
ry(cywilizacji),naktóryautorpragniezwrócićuwagę.
Takapraktykakoresponduje,jaksięwydaje,zobecnąodpołowyzeszłego
stuleciawfizyceteoriąświatówrównoległych.Zgodniezniąistniejenieskoń-
czonaliczbaalternatywnychwersjiuniwersum,zktórychkażdajestodmienna
naswójwłasnysposób,chociażwieleznichmożebyćłudzącopodobnych.
Różnicabyłabyzapewnejedna-chociażświatyalternatywnemogąwynikać
zsiebie,potemtoryichhistoriibiegnąrównolegleiniejestwnichmożliwy,
zgodnieztąteorią,nparadoksdziadka”
5.Utopieliterackiezaśpodejmująniekie-
dyzesobądyskusjęiwpływająnasiebiewzajem.
4Dziełatakie,jakI.JefremowaMgławicaAndromedy,GodzinaByka,S.LemaOb-
łokMagellana,S.SniegowaDalekieSzlaki.
5Paradoksdziadka-jeślicofnęsięwczasieizabijęwłasnegodziadka,toczybędę
nadalistniał?Teoriaświatówrównoległychprzyjmuje,żepodobnezabójstwodałoby
począteknowemu,alternatywnegostrumieniowiczasu,niezmieniająctego,zktórego
przybyłem.
