Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
RadosławKot
Wspólnymograniczeniemjesttrudnośćprzewidzeniazmianjakościowych,
wodróżnieniuodilościowych.Wdrugimprzypadkuprognozastajesiępochod-
nądziałaństatystycznych-opierającsięnadanychliczbowychukazujących
dotychczasowyprzebieginteresującychautoraprocesów,możnadokonaćeks-
trapolacjiprzewidującej,jaktesameprocesybędąsiękształtowaływprzyszło-
ści.Prognozętakącharakteryzowaćmożewysokistopieńskuteczności,pod
warunkiemwszakże,iżwbranympoduwagęprzedzialeczasuprzyszłegonie
nastąpizmianajakościowa,któraodmienisamezałożeniaprognozy.
Klasycznym,przytaczanymczęstoprzykładempodobnegozniweczeniawy-
siłkubadaczajestowaprognozazkońcaXIXwiekudotyczącarozwojutrans-
portumiejskiegowParyżu,któraopartazostałanazałożeniu,żepodstawowym
rodzajemtrakcjipozostanietrakcjakonnaiproblememniedoprzezwyciężenia
staniesięwpewnejchwiliwytwarzanyprzeztezwierzętanawóz.Czynnikiem
wnoszącymnowąjakośćitymsamympowodującymnieaktualnośćprognozy
stałsięsamochód,któregopojawieniasięwprognozienieuwzględniono.Po-
dobnąrolęwprzypadkuinnychprognozodegrałoodkrycieenergiiatomowej,
wielezaśobecnychirzetelnieprzygotowywanychprognoz,dotyczącychnp.
wykorzystaniairolisurowcówenergetycznych,stałobysięfałszywymiwchwili
odkryciametodyuzyskiwaniaenergiidziękitzw.zimnejfuzji.
Powyższepowoduje,żeprognozyopartenaanalizieilościowejmogąsięła-
twodezaktualizować,jakkolwiekstaranniebyłybytworzone-zarównodzięki
nowymodkryciom,jakioczywiściezasprawączynnikówczystolosowych.
Niemniejwpewnychprzypadkachmogądostarczyćpotencjalniecennejinfor-
macjiosamympojawieniusięzmianyjakościowej.Dziejesiętakwówczas,gdy
ekstrapolacjailościowaprowadziadabsurdum,przedstawiającsytuacjęniemoż-
liwąspołeczniealboifizycznie.
Przykłademtakiejprognozy,zasugerowanymprzezS.Lema,jestanaliza
demograficznadotyczącatempazmianprzyrostunaturalnego
3.Wiadomo,że,jak
dotąd,ludzinaZiemiprzybywa,przyczym,jakzauważyłLem,podwojenieich
liczbyzdajesięzakażdymrazemtrwaćopołowędłużejniżpoprzednio.Przyj-
mująctencharakterzjawiskajakoconstans,doszlibyśmywpewnejchwilido
wizjiludzkościjakounoszącejsięwkosmosiekuliciał,rozszerzającejsięwe
wszystkichkierunkachzszybkościąświatła,cojestoczywiścieabsurdembiolo-
gicznym,jeśliniefizykalnym.Wcześniejjednakdotrzemydoproguwyznacza-
negoprzezniemożliwośćspołeczno-gospodarczą(maksymalnąliczbęludzi,
którazdoławyżywićsięnaZiemi).Możnazatemwysnućwniosek,którego
prawdopodobieństwobędziegraniczyłozpewnością,żeczekanaszmianajako-
ściowaoznaczącymwypływienaprzyrostnaturalny,jakkolwiekocharakterze
tejzmianymożnatylkospekulować.
Kolejnatrudnośćjestcharakterystycznadlaspołecznegofunkcjonowania
prognozyiwiążesięzespecyficznymsprzężeniemzwrotnymmiędzytreścią
3S.Lem,Kongresfuturologiczny.
