Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
IdeaprowincjonalizowaniaEuropy
Kategorianprzedpolityczności”pokazałaograniczeniahisto-
ryzmumarksistowskiegowobliczuwyzwania,jakiedlaeuropej-
skiejmyślipolitycznejstanowiłowejściechłopadonowoczesnej
sferypolitycznej.Hobsbawmświadomybyłspecyfikinowo-
czesnościpolitycznejTrzeciegoŚwiataiotwarcieprzyznał,że
chodzionuzyskanieświadomościpolitycznej”przezchłopów,
którzynuczynilinaszwieknajbardziejrewolucyjnymzewszyst-
kichdotychczasowych”.Ajednakumknęłymukonsekwencje,
jakieniosłotodlahistoryzmustanowiącegobazęjegoanalizy.
Nadalbowiemtraktowałdziałaniachłopów-najczęściejorgani-
zowanepoosipokrewieństwa,religiiiprzynależnościkastowej,
angażującebóstwa,duchyiinnenadprzyrodzonesiłysprawcze
wespółzludźmi-jakooznakiświadomości,któraniedokońca
dostosowałasiędoświeckiejiinstytucjonalnejlogikitego,co
polityczne36.Hobsbawmnazwałchłopównludźmioprzedpoli-
tycznymcharakterze,którzynieznaleźlijeszczewłasnegojęzy-
ka,abymogliwnimwyrazićsiebie,lubteżdopierozaczęliten
językodnajdować.[Kapitalizm]przyszedłdonichzzewnątrz,
podstępnie,poprzezdziałaniasiłekonomicznych,którychnie
pojmują”.Wtymzdominowanymhistoryzmemjęzykuspołecz-
neruchychłopskiewXXwiekumająwyraźnienarchaiczny”37
charakter.
AnalitycznyimpulsbadańHobsbawmanależydotejodmia-
nyhistoryzmu,którąmarksizmzachodnikultywowałodsamego
początku.IntelektualiścimarksistowscyzZachoduiichzwolen-
nicyrozwinęlirozległywachlarzwyrafinowanychstrategii,za
którychpomocąmoglidowolnieorzekaćonniedokończeniu”
transformacjikapitalistycznejwEuropieipozanią,utrzymu-
jączarazemkoncepcjępowszechnegoruchuhistoriiodetapu
36Niebiorętupoduwagęliteraturywobrębieteoriiracjonalnegowy-
boru,gdyżniewieluhistorykówstosujeramyracjonalnegowyboru,pisząc
historięludzkiejświadomościbądźpraktykkulturowych.Racjonalnywy-
bórjestdominującąstrukturąwinstytucjachekonomiiinaukpolitycznych.
37EricJ.Hobsbawm,PrimitiveRebels.StudiesinArchaicFormsof
SocialMovementinthe19thand20thCenturies[1959],Manchester:Man-
chesterUniversityPress1978,s.2-3.
