Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KreteńskieadaptacjewzorcówwłoskichwdramacieXVIIwieku
19
Wystarczyprzyjrzećsięimionom,chętnienadawanymsynomna
wyspie,nieznanymwtradycjigreckiej:Antoni,Marek,Wincenty,Ma-
rinos,Leonard,Franciszek,oraznazwiskomnajwybitniejszychpisarzy
kreteńskich,twórcówliterackiegojęzykanowogreckiego:Falieros,
Bergadis,Pikatoros,Delaportas,Kornaros,Foskolos,Troilos,żeby
zrozumiećrozmiaryhellenizacjiprzybyszówzZachoduipojąć,dla-
czegowysokiurzędnikNajjaśniejszejGiacomoFoscariniskarżyłsię,że
potomkowieWenecjanfizapomnieliswegowłoskiegojęzyka”.
Kretatojednaznielicznych,obokCypruiWyspJońskich,cząstka
CesarstwaWschodniorzymskiego,gdziemiałmiejscetenswoistydialog
kultur–wschodniej(greckiej)izachodniej(łacińskiej).Mimożezłu-
pienieKonstantynopolaprzezłacinnikówwykopałoprzepaśćmiędzy
nimiaGrekamiizwielokrotniłonieprzebrzmiałąpodziśdzieńwrogość
Bizantyńczykówdofipapieskiejtiary”,bizantyńskaKretapodrządami
Wenecjanpoznałarenesanszachodniitwórczowzbogaciłajegodoro-
bek.KiedyzaśekspansjaOsmanówunicestwiłaostatecznieBizancjum
ispowodowałagwałtowneprzerwanieciągłościkulturygreckiej,odci-
nającludnośćpodbitychziemodkontaktówzarównowzajemnych,jak
izEuropą,towłaśnieparadoksalnienaweneckiejKrecieocalonotę
ciągłość.AkiedyKretadostałasięwkońcupodpanowanietureckie,
kreteńscyuchodźcyprzyczynilisięwsposóbdecydującydokontynuacji
iodrodzeniakulturygreckiej–swoistejpalingenezy.
Wyjątkowooryginalnyokazałsięwkładkulturywenetokreteńskiej
wliteraturęnowogrecką.NaKreciepowstałpierwszynowogreckijęzyk
literacki,opartynawspółczesnychdialektachkreteńskich,anienana-
śladownictwieuczonegoicorazbardziejkostniejącegojęzykapiśmien-
nictwabizantyńskiego.PonadtonaKreciewłaśnieporazpierwszy
wepocenowożytnejpowstaływtymżywymjęzykurymowanewier-
szeliryczne,poematyidialogisatyryczne,tragedieikomedieoparte
nawzorachzachodnich,pośrednioantyczne,aleteżoryginalnyepos
rycersko-miłosny.ZachódspłacałterazdługzaciągniętywobecHellady.
Zwyklewyróżniasiędwaokresyliteraturykreteńskiej:wczesny(XIV–
XVwiek)idojrzały(XVI–XVIIwiek).Symbolicznącezurą,podobnie
jakdladziejówwyspypodpanowaniemWenecjan,jestrok1571isłyn-
nabitwapodNafpaktos(Lepanto)nadZatokąKoryncką,gdziezjedno-
czoneflotyHiszpanii,GenuiiWenecjirozbiłyflotęturecką.
