Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
MAŁGORZATABOROWSKA
Najwcześniejszeznanenamutworyświeckiegopiśmiennictwana
KreciedatujesiędzisiajnadrugąpołowęXIVwieku.Ichautorami
sądwajurodzeniokoło1330rokupotomkowiezamożnychrodzin
mieszczańskich:StefanosSachlikisiLeonardosDelaportas.Łączyich
podobieństwoawanturniczychlosów,pobytywwięzieniuipisaniezza
kratsatyrycznychwtonieutworówprzeciwkosprzedajnymkobie-
tom-ladacznicom,wiarołomnymprzyjaciołom,przekupnymsędziom
iniesprawiedliwościtegoświata.Dzieliodmiennapoetykautworów,
przyczymparadoksalnietoSachlikisjestinnowatoremczerpiącym
znowinekzachodnich,podczasgdyDelaportastworzybardziejwdu-
chuiwstyluliteraturybizantyńskiejniżwenetokreteńskiej.
Pierwszymznanymnamdziełkiemopublikowanymdrukiem
(w1509roku)wpotocznymjęzykunowogreckimjestpoematBer-
gadisa3(oautorzenicwięcejniewiadomo)Apokopos,czyliUtrudzony.
Tojednazkilkupopularnychwśredniowieczu(nietylkokreteńskim)
katabazdoHadesu;pełnasymboliki,odniesieńialuzjidozachodniej
(irodzimej)tradycjiliterackiej,opisującaPodziemiazgodnienietyle
zchrześcijańskimiwyobrażeniamitamtegoświataczyporażającąwizją
dantejskiegoPiekła,ileraczejzludowymobrazemZaświatówznanym
znowogreckiejgminnejpieśniżałobnej–miroloji.WutworzeBerga-
disa,cojestcharakterystycznedlapiśmiennictwaKrety,wyraźnesą:
predylekcjadoformydramatycznej(utwórmarozbudowanepartie
dialogoweimożnagopodzielićnafiakty”),zacięciesatyryczne,dystans
doopowiadanejhistoryjki,tendencjadydaktycznamiejscamiowy-
dźwiękuantymoralizatorskimoraznasycenieutworuelementami
realistycznymi.
KoniecXVIipierwszapołowaXVIIwiekutookresdojrzałyli-
teraturyKrety.Donajwiększychosiągnięćnależypowstaniedramatu
wpotocznymdialekcie,leczopartegonawzorachklasyczno-renesan-
sowych.Zachowałysiętrzytragedie,trzykomedie,dramatpasterski
orazdramatreligijnyOfiaraAbrahama4,dlaktóregomodelembył
3
Zob.Bergadis,Utrudzony,tłum.P
.Majewski,fiArcydziełaLiteraturyNowogrec-
kiej”,dz.cyt.,s.52–67orazmójwstęp:M.Borowska,KatabazaBergadisa,fiArcy-
dziełaLiteraturyNowogreckiej”,dz.cyt.,s.45–51.
4
Zob.W.Kornaros,OfiaraAbrahama,tłum.,wstępiprzypisyK.Pacan,fiArcydzieła
LiteraturyNowogreckiej”,dz.cyt.,s.105–204.
