Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.geograficzneuwarunkowaniaobieguwodYwPolsce
uskokowychzostałwydźwigniętyzrąbtektoniczny
masywusudeckiego.Poprzezspękaniawydobywa-
łasięnapowierzchnięmagma,tworzącskałybazal-
towe.Uskokiispękaniaprzyczyniłysiędopowstania
wSudetachlicznychźródełwódmineralnych.Współ-
czesnarzeźbaSudetówzostałauformowanawneoge-
nie.Wmioceńskichosadachpiaszczystychiilastych
utworzyłysięlokalniepokładywęglibrunatnych,
natomiastsudeckimasywzrębowyzostałrozczłon-
kowanywwynikusilnychprocesówerozjiwodnej.
WepoceplejstocenuwnajwyższychpartiachSudetów
występowałylodowcegórskie(Karkonosze).
Blokprzedsudeckimagenezęibudowępodobną
doSudetów,odktórychzostałoddzielonydopiero
wczasieorogenezyalpejskiejliniąuskokusudeckie-
gobrzeżnego.Zbudowanyjestzeskałmagmowych
imetamorficznych.Podłożekrystaliczneprzykry-
wająskałyosadowewiekuodpermskiegodoplej-
stoceńskiego,którychmiąższośćrośniewkierunku
północnym.
GóryŚwiętokrzyskie–podobniejakSudety–pod-
legaływielokrotnieprocesomgórotwórczym.Najstar-
szeutworykambryjskiezostaływypiętrzonewczasie
orogenezykaledońskiej.Jednakgłównymczynnikiem
wypiętrzeniarozleglejszegokiedyśmasywugórskiego
byłaorogenezahercyńska.Zerypaleozoicznejpocho-
dząkwarcytykambryjskie,łupkigraptolitowesylur-
skie,wapieniedewońskieorazzlepieńcepermskie.
MasywpaleozoicznyGórŚwiętokrzyskichjestoto-
czonywychodniamiutworówtriasowych,jurajskich
ikredowych,któretworząosłonęmezozoicznąGór
Świętokrzyskich.Werzemezozoicznejnatenobszar
kilkakrotniewkraczałomorze.Przykłademutwo-
rówlądowychmogąbyćpiaskowcewiekutriasowego
iwczesnojurajskiego.Natomiastwśrodkowejjurze,
wwarunkachwkroczeniawódmorskich,osłonamezo-
zoicznaGórŚwiętokrzyskichuległasłabemusfałdowa-
niu.Utworzyłysięwówczaslicznesiodła,łęki,fleksury
iuskokiokierunkuzpołudniowegowschodunapół-
nocnyzachód.Werzekenozoicznejruchytektoniczne
0
SZCZECIN
ZIELONA
GÓRA
1.
2.
3.
4.
50
Sudety
Synklinoriumszczecińsko-mogileńsko-łódzko-miechowskie
Blokprzedsudecki
100
Monoklinaprzedsudecka
Synklinoriumbrzeżne
POZNAŃ
5.
6.
Antyklinoriumpomorsko-kujawskie
WROCŁAW
200km
WŁ
OPOLE
BYDGOSZCZ
GDAŃSK
krakowskie
Zapadlisko
śląsko-
krakowska
wschodnioeuropejska
Jura
O
ŁÓDŹ
B
mazowiecka
Karpaty
Platforma
KRAKÓW
Niecka
OLSZTYN
Świętokrzyskie
KIELCE
Góry
WARSZAWA
WMS
StrefaT-T
przedkarpackie
Zapadlisko
RZESZÓW
LUBLIN
OP
lubelska
Niecka
BIAŁYSTOK
WS
ON
Red.iwyk.:P.Matulewski,A.Bartnik
Rys.4.1.2.JednostkigeologicznePolski
Objaśnienia:1–rzeki;2–granicapaństwa;3–miastawojewódzkie;4–nasunięcia,5–uskoki;6–strefaT-T
Źródło:Kowalski2007(uzupełnione)
26
