Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
RomanBäcker
Totalitarnagnozapolitycznajestrozumianajakotakirodzajmyślenia,który
zakładaistnieniebytuwyobrażonegozdolnegodoprzekształceniaistniejącego
światazławkrainędobraiszczęścia8.WRosjinajbardziejrozpowszechnionajest
stalinowskawersjatotalitarnejgnozypolitycznejistniejącawformieepigońskiej
główniewramachKPFR.Aleistniejeteżwersjatrockistowska,czystoleninowska
ikilkapomniejszychwywodzącychsięzmarksizmu.Wersjafaszystowskajestmniej
liczniereprezentowanaijeszczebardziejjestzmarginalizowanairozproszona.
Osobnym,choćnienajważniejszymkryteriumjeststosunekdoreligii.WRosji
szerokorozumianeprawosławiejestczęstoinstrumentalizowanenietylkoprzez
polityków,aleteżiprzezideologów.WartotuwymienićnietylkoAleksandra
Dugina,aleteżiwypowiedziwieludziałaczyKPFR.Owielebardziejzinteriory-
zowanesąpozostałereligieorazodradzającesiępogaństwo.Cociekawe,prawie
niewystępująnurtyateistyczne.
Rosyjskiemyśleniepolitycznejestskrajniezróżnicowane.Niemamożliwości
zatemjegoklasyfikowaniatylkowedługjednegokryterium.Tamozaikamoże
byćjednakukładanawielowarstwowonaróżnychpoziomachikierunkach.Jest
onaowielebardziejzróżnicowananiżwUniiEuropejskiej.Wynikatonietylko
zprzyczyn,któremniejlubbardziejwyraźniezostaływyeksplikowanepowyżej.
WażnąprzyczynąjestrównieżwspółistnieniewRosjikilkatypówspołeczeństw.
Główniewwielkichmiastachtworzysięspołeczeństwopostmodernistyczne,sie-
ciowewrozumieniuManuelaCastellsa,będąceczęściąglobalnego.Wnajwiększym
stopniuwmiastachzbudowanychwrazzwielkąjednąfabryką(monomiasta)
istniejerozpadającesięspołeczeństwoindustrialne,posttotalitarnesensustricto.
WwielumiejscachnietylkonaobszarzeSyberiimożnaspotkaćteżpozostałości
społecznościtradycyjnych,preindustrialnych.Dotegodochodzijeszczebardzo
dużezróżnicowanieetniczneikapitałukulturowego.
Pomimopozorówzastojuibezideowościrosyjskamyślpolitycznajestowie-
lebardziejzróżnicowananiżwjakimkolwiekkrajuUniiEuropejskiej.Stądteż
koniecznejestjejanalizowaniepoprzezużyciewielukryterióworazzróżnicowa-
nejsiatkicontinuówmiędzytypamiidealnymiaichantynomiami.Rosjędasię
zrozumieć,aletylkodziękiowielebogatszejniżwzachodniejpolitologiisiatce
kategoriiteoretycznych.
8Obszernącharakterystykęgnozypolitycznejmożnaznaleźćwwielumiejscach.Zob.przy-
kładowo:M.Brumlik,Gnostycy.Marzenieosamozbawieniuczłowieka,WydawnictwoURAEUS,
Gdynia1999,s.309–323;R.Bäcker,Gnozapolitycznasystemutotalitarnego,[w:]Obliczasystemu
komunistycznegowPolsce.Wkręguzła,red.P
.HübneriR.Bäcker,WydawnictwoDiG,Warszawa
1997,s.5–14;Gnozapolityczna,red.J.Skoczyński,KsięgarniaAkademicka,Kraków1998.Wtej
ostatniejksiążceteżobszernadyskusjanadużytecznościątejkategorii.
