Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
R.A.Podgórski–Ideeiwartościweuropejskimdziedzictwieaksjologicznym
dobremiwiedząaprawdą,przyczymdobrowydajesiębyćwarunkiem
możliwościprawdyipoznania,alenietożsamości.Pozwalatostwierdzić,
żedobrostanowipodmiotwszelkichkonkretnychbytów.Natomiastonie-
tożsamościDobraiPięknazPrawdąiWiedząświadczysformułowanie,
żesłusznejestuważaćtedwierzeczy,tj.wiedzęiprawdęzapodobnedo
Dobra,alezaDobrosamouważaćktórąkolwiekznichniejestsłuszne.
Analizująctriadęaksjologicznąmożemystwierdzić,żePrawdawstosunku
doDobraiPięknajestjedyniepodobna.Zprzytoczonychwypowiedziwy-
nika,żeDobrojesttożsamezPięknem,istniejącymbytemsamymwsobie,
wiecznym,jedynyminiezmiennym.Dobrojestbytemtranscendentnym
zarównowobecczasoprzestrzennychbytów,jakiświataprzyrodniczego,
jakrównieżwnimwobecludzkiejpsychiki.Jeżelitedwieformybytów:
fizycznegoipsychicznegonazwiemyporządkiemfaktywności,realności
czynatury,tomyślę,żePlatonowichodziłooto,żePięknoiDobronależą
donaturalnegoporządkurealności,czylisąwieczneiniezmienne.Wten
sposóbPlatondowodzi,moimzdaniem,żeDobroiPięknosytuujesiępoza
poznaniemipozasferączasuzmiennegoiprzestrzennego.Dowodzito
tego,żeDobroprzekraczawszelkiebyty,aleniestajesiężadnąabstrakcyj-
nąformą,leczdoskonałością(ideą),któraprzekraczakażdyrodzajontycz-
nyidlategojakotakapartycypujewbycie.
Myślenieodobrujakooperfekcji,awtlejakooużytecznejperfekcji,zostało
zapoczątkowaneprzezPlatona,któryzasugerowałnastępnympokoleniom
obraz,wktórymkażdarzeczposiadaodpowiedniądlaniejideę,czyliwłaści-
wądlaniejdoskonałąrealizację,aprzedmiotywświecieotyleistnieją,oile
ucieleśniająswojedoskonałościowewzorce.Każdyprzedmiotjestotyledobry,
oilerealizujeodpowiadającąmuideę.Dobrowodniesieniudoposzczególnego
przedmiotuoznaczawięcstopieńrealizacjiposzczególnychjegowłasności,
astądPlatonmusiałpotraktowaćideędobrajakideęnajwyższą,wszystko
bowiem,cojesteśmywstaniepomyśleć,możemypomyślećjakoposiadające
pewnąidealną,awięcdobrąrealizację.Wtensposóbndobrosamowsobie”
zostałozrównanezperfekcjąontycznąimusiałozostaćpotraktowanejako
ideanajwyższaibezwarunkowa.To,conadajeprawdęprzedmiotompoznania,
apoznającemunadajemocpoznawania,nazywajIdeąDobraimyślsobie,
żeonajestprzyczynąwiedzyiprawdy,gdystajesięprzedmiotempoznania,
ichociażtojednoidrugiejestpiękneipoznanie,iprawda,tojednak,jeśli
Dobrobędzieszuważałzacośinnegoijeszczepiękniejszegoodnich,będziesz
uważałsłusznie.Platontwierdziłrównież,żetakrozumianedobrojestczymś,
