Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Opolityce,politykachipolitycznymzachowaniuwXVIIwieku...
17
państw-miast.[ł]Inny,mniejwiarygodny,źródłosłówpolitykiwywodzisięod
greckiegopoliteia-cooznaczarepublikę,czyliorganizacjępaństwową.[ł]Ta-
kieujęciepolitykicechowałopołożenieakcentunaumiejętnekierowanieludźmi,
organamipaństwowymilubcałympaństwem.Jakmożnałatwozauważyć,
sztukęrządzeniapaństwemtraktowanojakoposiadaniepewnegokunsztu,zdol-
nościczyteżpredyspozycjiwtymwzględzie(Chmaj1996,198).
Nadmienićteżwypada,żeniemalwszyscywielcymyślicielepodejmowali
próbęwyjaśnieniapojęciapolityka,przyczymużywaligownajrozmaitszych
znaczeniach,łącząctęnazwęnajczęściejzesztukąrządzeniapaństwem(por.
Chmaj1996,199).
Wartoprześledzićzmianyznaczeniowesłowapolitykaiwyrazówodnie-
gopochodnychwdawnejniemczyźnieipolszczyźnie.Porównaniezmian
wobuwymienionychjęzykachjestotyleistotne,żedziełaMaciejaGutthätera-
-Dobrackiegodotycząobujęzyków,kulturispołeczności.
Wponiższymporównaniuinformacjeoznaczeniusłowapolitykaiwy-
razówodniegopochodnychzaczerpniętodlajęzykaniemieckiegozesłow-
nikaWörterbuchderHochdeutschenMundartJohannaChristophaAdelunga
(1793-1801),słownikaDeutschesWörterbuchWilhelmaiJacobaGrimmów
(1852-1961)orazsłownikahistorycznegoterminówprawnychDeutsches
Rechtswörterbuch(wersjaonline),dlajęzykapolskiegonatomiastwybrano
SłownikdokładnyjęzykapolskiegoiniemieckiegoJerzegoSamuelaBandtkie-
go(1806),SłownikjęzykapolskiegoSamuelaBogumiłaLindego(1858)oraz
ElektronicznysłownikjęzykapolskiegoXVIIiXVIIIwieku(wersjaonline).
Adelung(1793-1801)notujewsłownikuhasłaPolitikipolitisch,brak
natomiasthasłaPolitiker.Politykędefiniujenastępująco:
[ł]dieFertigkeit,alleswasinderbürgerlichenGesellschafvorkommt,vernünfig
zubeurtheilen,dienachdenVerhältnissenderStaatsverbindungbestimmteKlugheit;
[ł]InweitererBedeutungwirdauchdieKlugheit,sofernsiesichindemUmgange
mitandernäußert,diePolitikgenannt.
[ł]umiejętnośćrozsądnejocenywszystkiego,cowystępujewspołeczeństwie
obywatelskim,mądrośćokreślonaprzezkonstytucję;[ł]wdalszymznaczeniu
politykąnazywanajestrównieżmądrość,oilemanifestujesięonawkontaktach
zinnymi3.
3Wszystkietłumaczenia-A.J.
