Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Cechywpaństwiebrandenbursko-pruskimodpołowyXVII...
organizacji–powiększałasięcorazbardziejgrupaludności,którejźródłem
utrzymaniabyłorzemiosło,pogłębiałysięspecjalizacje,powstawałycechy
obejmującenowe,nieznanedotądzawody,wzmacniałsięteżmonopol
korporacji.PrzesilenienastąpiłowwiekuXVI,wrazzcorazmniejszymdo-
pływemludnościwiejskiejdomiastizwiązanymztymspadkiempopytu–
dodatkowowzrosłarywalizacjawzakresieprodukcjizestronyszlachty,
którarozwijałająwswychdobrach.Corazpowszechniejpojawialisię
wolnimistrzowieipartacze,szukającyswojegomiejscapozastrukturami
cechów4,natomiastmistrzowiecechowi,którychliczbaznaczniewzrosła,
zaczęlipodejmowaćdziałaniaograniczającekonkurencjęprzezblokowanie
dostępunowymczłonkom.Zjawiskoto,widocznejużwpoprzednimstu-
leciu,terazzyskałonasile.Jakośćwytwarzanychproduktówcorazczęściej
odbiegałaodwyrobówimportowanychzzagranicy.Cechyzaczęłytracić
nasile,prestiżuifunkcjonalności5.Największezałamaniebyłoefektem
wojnytrzydziestoletniej,którazmieniławarunkigospodarczeipolityczne
natereniePomorza.
Organizacjecechowe,zrzeszającprzedstawicieliposzczególnych
profesji,jużwśredniowieczuzdominowałyrzemiosłoiusługi,utrzymując
pierwszeństwowtymzakresiewzasadzieażdokońcaXVIIIwieku.Rola
cechówwpolitycepaństwowej,acozatymidzie,ichprawa,przywileje
iobowiązki,zmieniałysięnaprzestrzenistuleci–wpierwszymokresie
cieszyłysięznacznąswobodą.Wpływwładzyzwierzchniej,początkowo
miejskiej,aoddrugiejpołowyXVIIwiekupaństwowej,wyraźnieewolu-
ował,zwiększającstopniowoswójzasięgisiłę.Przejawiałsięwzakresie
ustawodawstwa(zatwierdzaniestatutów,uchwał),wykonawstwa(kontrola
jakościprodukcji,finansów,zgromadzeń,nadzórnadwyboremstarszych)
orazsądownictwa(rozstrzyganieprzezprzedstawicieliradymiejskiejspraw
4
Problempartaczyistniałzpewnościąodpoczątku,jegorozmiarjednakwzrósłniepo-
mierniewomawianymokresie.Partaczamibyliludzie,którzytrudnilisięrzemiosłem
bezzezwolenia,nienależelidoorganizacjicechowychiwpraktycepozostawalipoza
wszelkąkontrolą.E.Borkowska-Bagieńska,Cechoweprawogospodarczewmiastach
WielkopolskiwXVIIwieku,Poznań1977,s.101–106.
5
B.Zientara,Rozdrobnieniefeudalne(1295–1464),w:HistoriaPomorza,t.1,cz.2,
Poznań1972,s.266–268;B.Wachowiak,Pomorzezachodniewpoczątkachczasów
nowożytnych(1464–1648).Odrodzeniesięiupadekpaństwapomorskiego,w:Historia
Pomorza,t.2,cz.1,Poznań1976,s.728–735,926–932.
