Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
postaciąlegendarną.Ósmegolipca1859r.brytyjskirządIndiiogłosiłprzywróceniepo-
kojunatereniecałegokraju.Tędatęnależyuznaćzaostatecznykoniecpowstania,cho-
ciażwalkinawiększąskalęzakończyłysięponadrokwcześniej.
JeszczewtrakciedziałańwojennychBrytyjczycypodjęlipoważnekroki,abyułatwić
sobiedalszefunkcjonowaniewIndiach.Wyszlizzałożenia,żeoilewiększośćludności
niepopierałapowstanianawetbiernie(szczególnienapołudniusubkontynentu,gdzie
niedoszłodorozruchów),otylesamirebeliancigeneralniecieszylisięsympatiąoraz,co
nawetważniejsze,porazpierwszynatakąskalęzakwestionowalilegitymację,również
prawną,KompaniiWschodnioindyjskiejdosprawowaniawładzy.Głównymtwórcą
nowejpolitykibyłgeneralnygubernatorCanning,który,jakpamiętamy,pojawiłsię
wIndiachnakrótkoprzedwybuchempowstania.Miałonprzejśćdohistorii(coprawda
głównietejpisanejprzezEuropejczyków)jakoDłaskawy”(ClemencyCanning).
Politykawdrażanaprzezgeneralnegogubernatorabyładwutorowa:wobecnajbar-
dziejaktywnychpowstańcówiichprzywódcówzastosowanobrutalnerepresje,nato-
miastwobectych,którychudziałwwalkachbyłznikomyorazwobecresztyludności
ogłoszonoDotwarcie”.Dwudziestegosiódmegostycznia1858r.wDelhirozpocząłsię
procesBahaduraShahaII.Oskarżonogoowznieceniebuntu(zupełnieniesłusznie,
gdyżondobuntusiętylkoprzyłączyłitopodpresjąsipajów),zdradę(słusznie,gdyż
faktyczniezłamałporozumieniazEIC)orazmorderstwa(cobyłosłuszneczęściowo;
dopuszczalisięichludzie,którychuznałzapoddanych).MimoiżBahadurShahprzyjął
tytułimperatoraideiurebyłgłównymzwierzchnikiempowstania,nieskazanogojak
wieluinnychnaśmierć.Prawdopodobniewchodziłytuwgrękwestiepropagandowe.
RealnyudziałBahaduraShahawrebeliibyłminimalny,onsamzaśbyłjużwpodeszłym
wieku,takwięcstraceniegobyłobyjedynietworzeniemkolejnegomęczennika.Dzie-
wiątegomarcazostałskazanynawygnaniedoRangunu,gdziezmarł7października
1862r.Innychprzywódców,równieżtychmniejszejrangi,skazanonaśmierćprzezpo-
wieszenielubrozstrzelanie.Najbardziejokrutnąformąśmiercibyłorozstrzelanieprzez
armatę-wielupowstańcówstraciłożyciewtensposób.Niezależnieodprocesów,któ-
rymstaranosięnadaćpozorylegalności,wwielumiejscachdochodziłodorzeziludno-
ści,wtymcywilóworazprzypadkowychosób,którenigdyniewspierałypowstańców.
DlazdecydowanejwiększościmieszkańcówIndiinatomiastprzygotowanopakiet
rozporządzeńzachęcającychdolojalnościiwspółpracyzwładzamibrytyjskimi.Naj-
ważniejszymztychaktówbyłaogłoszona31lipca1857r.(czyliniedługoporzezi
wKanpurzeiprzedzdobyciemDelhiorazpierwsząodsiecządlaLakhnau,wmomencie,
gdypowstańcybylijeszczerelatywniesilni)tzw.proklamacjałaski(Clemency
Proclamation).Głównymprzesłaniemtegodokumentubyłowezwaniedopowstrzyma-
niasięodniepotrzebnejbrutalnościorazdokaraniawyłącznietychpowstańców,którym
udowodnionokonkretnedziałaniaoraznależącychdoregimentów,wktórychdoszłodo
zamordowaniaprzełożonych.Proklamacjataspotkałasięzostrąkrytykązarówno
wLondynie,jakiwśródBrytyjczykówwIndiach.Canningowizarzucanozbytniąłagod-
nośćwstosunkudorebeliantówiwskazywano,iżtakapolitykamożejedyniedoprowa-
48
