Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
książki,odnosisiędomożliwościwyjściaztychdwóchzłudzeń,
awięcrezygnacjizreprodukowaniawzorców,którenie
sąwypracowanymiprzeznasautonomicznieodpowiedziami
naproblemy,jakiewidzimywokółnas,tylkopochodząskądinąd:albo
zprzeszłości,albozinnejrzeczywistościspołeczno-gospodarczej.Nie
znaczyto,żeprzeszłośćniczegoniemożenasnauczyć,
adoświadczeniainnychpaństwlubspołeczeństwniemogąbyćdlanas
źródłeminspiracji.Polskaniejestwyjątkieminiezmagasię
zproblemaminieznanymidotądludzkości.Naszasytuacjajest
wpewnymsensietypowa,nieprzypominajednakkondycji
wysokorozwiniętychpaństwZachodu,skądchcemyzaimportować
gotowewzorymaterialnejinfrastruktury.Przedewszystkimdlatego,
żeniejesteśmybogatymspołeczeństwem,któreodwieków
akumulowałokapitałmaterialnyibyłowdużejmierzekształtowane,
równieżnapoziomienormspołeczno-kulturowych,przezową
akumulację.Działającetamrozwiązaniazostaływymyślonedlatakich
właśniespołeczeństwiwtamtymkontekściemająsens.Wnaszymnie,
copokazująabsurdytypuPendolinoczyobsesyjnawręczfiksacja
napunkciemetrajakonajlepszegośrodkatransportumiejskiego.
Równiebezużytecznajestdlanasnaszahistoria,którapokazuje,
żeoilespecyficzny,sarmackiporządekIRzeczypospolitejbył
rzeczywiściealternatywądlanowoczesnegoładuspołeczno-
politycznegoZachodniejEuropy,otylenieporozumieniemjestmyśleć
onimjakoowartościowymwzorzematerialnegodobrobytu
ipaństwowejsuwerenności.Sarmatyzmokazałsięraczejwzorem
materialnegozacofaniaibrakupaństwowości.Dlategoposzukiwanie
wnaszejtradycjiremediumnawspółczesnebolączkitoślepauliczka.
Zasadniczojałowyspórmiędzykonserwatyzmemaliberalizmem
ujawniapewnąciekawącechęnaszejkultury,amianowiciegłęboko
wrogistosunekdonowoczesności.Jesttohistoryczniezrozumiałe;
IRzeczpospolita,którejpoświęcęwięcejmiejscawnastępnym
rozdziale,definiowałaswojąsarmackątożsamośćnietylkopoprzez
własnewyjątkowecechy,alerównieżprzezzaprzeczeniezachodniej
nowoczesnościiwszystkiego,cosięzniąwiązało:rozwoju
kapitalizmu,wzrostuznaczeniamiastimieszczaństwa,odejścia
odfeudalnychrelacjispołecznych,emancypacjigrupijednostekspod
władzyogółuspołeczeństwa,osłabianiarolitradycjiitympodobnych.
UstrójIRzeczypospolitejodrzucałtakienowoczesneinstytucje,jak
scentralizowanysystemadministracji,sprawniezarządzającej
państwowymterytoriumizamieszkującągopopulacją,powszechne
