Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Inneobrazy-13
stycznejprzestrzeniczystegowidzenia”37.Czystego–toznaczycałko-
wicieniezależnegoodkontekstu,warunkówiokoliczności,wjakich
percepcjaprzebiega.Niebezznaczeniajesttufakt,żesztukacoraz
częściejwydobywasięzgaleryjnejenklawy,amuzeumjużniejestjedy-
nymmiejscemjejdoświadczania.Zachwianiewiarywmodernistyczne
Dczystewidzenie”miałowielkiekonsekwencjezarównodlasztuki,jak
dlawystawienniczejimuzealnejpraktyki,leczwejściewtezagadnienia
prowadziłobydalekopozazałożeniaiceletejksiążki.Niemniejowej
niewierze,choćraczejpłynącejzprywatnychdoznań,anielekturowych
inspiracji,napewnowieleonazawdzięcza.
WspominająctutylkonajważniejszenaszymzdaniemkoncepcjeDpa-
trzeniawsztuce”iDnasztukę”,trzebanapewnoprzypomniećte,
któreszczególnąrolęprzypisywaływłaśniepatrzącemuijegowyobraź-
ni.Tradycjatakiegomyśleniasięgarenesansu,gdyLeonardoradził,by
dlapobudzeniainwencjiwpatrywaćsięwchmury,przypadkoweplamy,
zaciekiczybłoto38.Ideata,spotęgowanawromantyzmie,najbardziej
radykalnywyrazznalazławformuleMarcelaDuchampa:DCesontles
REGARDEURSquifontlestableaux”–DToWIDZOWIEtworząobrazy”39.
DUdziałemwidza”oddawnateżinteresowałasięhistoriasztuki.DOb-
razomwchmurach”,któreDzócznaszychszydząpowietrznąułudą”,
czylizdolnościomprojekcyjnymodbiorcy,poświęciłczęśćswojejSztu-
kiizłudzeniaErnstGombrich40.Wychodzącnieodpsychologii,jak
Gombrich,leczodanalizodbioru,koncepcjęDwidza,któryjestwob-
razie”,rozwinąłWolfgangKemp41.Obszerne,historyczneujęcietema-
tuDobrazówpotencjalnych”,któreDzależąodstanuumysłuwidza
istająsięwpełni,zgodniezintencjąartysty,tylkodziękiudziałowi
patrzącego”,dałDarioGamboni42.
Wszystkieteroztrząsaniadotycząwgruncierzeczypoznawczychfunk-
cjiwidzenia,rolioka/widzeniawpoznaniu,azatemrównieżpoznaw-
czychfunkcjisztuki.Wieleznichpomijam,jaknaprzykładniewyga-
sającenadziejescjentystów,przekonanych,żesztukiwizualnemogą
