Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Wyróżnionąrolęspołecznąautora9takiegodziennika;to
profesjonalista,czyliliterat.Dotyczytowszczególnościczasów
PRL-u10;oczywiście,znaczenieprzypisywanewPRL-upisarzom
iliteraturzezmieniałosięwczasie:
GierekiŁukaszewiczmajągdzieśliteraturę,wogólenierozumieją,oco
tochodzi,minęłyczasyBorejszyinawetBermana,bądźcobądźŻydów
inteligentnych.
k,s.903
AprzecieżsytuacjaPolskiLudowejniebyłabezprecedensu.Ito
zarównonaWschodzie,jakinaZachodzie.Iniebyłazupełnienie-
znanawniecodawniejszejhistorii.JeślichodzioWschód,wtym
przypadkuoRosję,piszeorlandoFiges:nLiteraturawewspółczes-
nejRosjizawszestanowiłanamiastkępolityki.[ł]Zbrakuwia-
rygodnychpolitykówrosyjskiespołeczeństwoszukałomoralnego
przywództwawwalcezautokracjąuswychpisarzy.»oto-pisał
WissarionBielińskidoGogolaw1874roku-[ł]dlaczegopopu-
larnośćnawetwielkichpisarzyspada,gdyzaczynająsłużyćauto-
kracji«.PrzezcaływiekXVIIIiXIXinteligencjakształtowałaswe
normyizasadyspołecznewedlewzorówliterackichizasadmoral-
nychwyciągniętychznichprzezkrytykówliterackich.Rosyjska
krytykaliterackapełniłafunkcjęnośnikaideipolitycznych,aczkol-
wiekwjęzykuezopowym,wktórymwartobyłoczytaćuważniemię-
dzywierszami.Wszyscypoczątkowiteoretycyrewolucji(Hercen,
Bielinski,Dobrolubow,Czernyszewski)pisaligłównieoliteratu-
rze.Podstawoweideeruchurewolucyjnegozostałyporazpierwszy
udostępnionemasowemuodbiorcyprzezpismaliterackiezlatpięć-
dziesiątychXIXwieku[ł].oweperiodykiliterackieczytałoioma-
wiałopraktyczniecałespołeczeństwo.(Przypis-Czasopismalitera-
ckiewywierałypodobnywpływwokresiesowieckim,gdywydawano
takieperiodykijak»Nowyjmir«,któremiałydziesiątkimilionów
czytelników.Byłyonerównieżnośnikamiideipolitycznychwsyste-
mie,wktórymjawnadebatapolitycznabyłazakazana)”11.
_
_
_
_
_
_
9Pełnionąprzezautora/autorkęrolęspołeczną/zawodowąwniektórych
przypadkachbierzesiępoduwagęprawieinstynktownie,nawetgdyniejest
torolapisarzaprofesjonalisty.Porównajmy:nWpewnychmomentachautorka
wydajesiębardzouczulonana,jakbytookreślić,»formyzachowania«(trzeba
pamiętać,żeszpitalnepielęgniarkizwracajądużąuwagęnaetykietę)ł”.
A.Christie:MorderstwowMezopotamii.Przeł.J.Zakrzewski,E.Kras-
nodębska.Wrocław[b.r.w.],s.6.
10orolipisarza/literatawPRL-uzob.np.A.Bikont,J.Szczęsna:Lawina
ikamienie.Warszawa2006.
11o.Figes:Tragedianarodu.Rewolucjarosyjska.Przeł.B.Hrycak.Wroc-
ław2009,s.152-153.
32
Wprowadzenie
