Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Aleznaczeniepolityczneliteraturyiliteratówwykraczapozaspe-
cyfikęRosji,odnosićsięzdajedowszystkichsłabnącychautokra-
cji(choćnietylko)równieżnaZachodzie.PiszeEwaBieńkowska:
nWeFrancji,gdziewspierasięnawzajemsystemtrzechrygli-wła-
dzaabsolutna,konserwatyzmuniwersytetów,Kościółdysponujący
aparatemściganiazaherezje-rozprzestrzeniasię»drugiobieg«,
podziemnewydawnictwaikolportaż,krążenieprzepisywanych
anonimoworękopisów.Iwielkakontrabandazzagranicy,głów-
niezHolandii.Książkinieprawomyślnedrukowanesączęstobez
nazwiskautorów,zfałszywąmetryką,przemycanewfikcyjnych
okładkach.Gazetykształtująceopiniępublicznąwychodząrównież
zagranicąiwiadomo,żesączytanewkołachdworskich.Ponie-
ważkończącysięabsolutyzmjestcorazmiększywmetodach,kul-
turanieoficjalna,opozycyjnawobecpaństwowejideologii,stajesię
stopniowokulturądominującą”12.Takwyglądatowinteresującej
dlahistorykaretrospekcji.Jeśliprzyglądnąćsięsprawiedokładniej,
todostrzecmożnapozorneparadoksysytuacjiliterata,paradoksy,
któreburzączarno-białeschematy.PiszeBronisławŁagowski:nNaj-
świetniejszyokresliteraturyfrancuskiejprzypadanawiekXVII
(»Wielkiwiek«)iwiekXVIII(»Wiekoświecenia«).Wtychwiekach
istniejecenzura,niekiedybardzosurowa,królewskaikościelna.
Zczasemsięonaliberalizujeidochodzidotego,żepodczasgdy
policjarobirewizjęuDiderota,głównycenzorkrólewski,markiz
deMalesherbes,ukrywausiebiejegonieprawomyślnerękopisy”13.
Zperspektywydziejówsytuacjetakiemogąprowokowaćnawet
dorefleksjiniecofrywolnych,conieznaczy,żezupełnienieuspra-
wiedliwionych.Jakchoćbyta,autorstwaŁagowskiego:noczywiście
Diderot,nawetWolter,nawetRousseaubylitroszeczkęprześlado-
wani.Dokładnietyle,ilepisarzowiniezbędnietrzebadlaożywienia
stylu.GdybyDiderotniebyłwcaleprześladowany,pisałbymożejak
Derrida”14.Nacodzień,zpunktuwidzeniaaktorówspołecznego
dramatu,sprawyokazująsięniestetyznaczniebardziejprzykre
iszare.PrzynajmniejnapewnotakiewłaśniebyływPRL-u.Dowia-
dujemysięotymtakżezDziennikówKisiela:
Nieuwierzyłbyzresztą,żepanujetukłamstwotakcałkowiteiobowiązu-
jąceiżewszyscysiędotegoprzyzwyczaili,niktniemaochotysięprze-
_
_
_
_
_
_
12E.Bieńkowska:Spórodziedzictwoeuropejskie.Międzyświętymiświec-
kim.Warszawa1999,s.12.
13B.Łagowski:Problemcenzury.W:Idem:Łagodnyprotestobywatelski.
Kraków2001,s.62.
14B.Łagowski:Zniszczenieipustka.W:Idem:Liberalnakontrrewolucja.
Warszawa1994,s.35.
Wprowadzenie
33
