Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
mianedwojako:jesttozespółpsychicznychaktówioperacji(np.spostrzeganie,
słuchanie,wnioskowanie,abstrahowanie)mającychnaceluuzyskanieokreślo-
nychwiadomości.Wdrugimznaczeniupoznaniestanowiogółwynikówtych
aktów,czylirezultatówpoznawczych”1.Poznaniemasferęczynnościowązwią-
zanązpodmiotempoznającym,możnawnimwyróżnićtakżeaspektprzedmio-
towy2.Efektempoznaniajestwiedzabędącaczęściąwiedzyogólnej,któramoże
miećcharakterpotocznylubnaukowy.Abywiedzaosiągnęłastatusnaukowości,
należyprocesjejgromadzeniaiweryfikacjipoddaćokreślonemureżimowi
epistemologicznemu.Poznanienaukoweprowadzidozdobyciawiedzypewnej,
niepodważalnej,precyzyjnej,wewnętrznieniesprzecznejorazsprawdzalnej3.
Wiedzanaukowaijejweryfikowalnośćodróżniająodwiedzypotocznej4,która
jestuzasadnionymprzekonaniemzgodnymzrzeczywistością.Takawiedza
określanabyłajużwstarożytnejGrecjimianemepistemeijestprzeciwstawiana
wiedzyniepewnejdoxa,oznaczającejsądnajakiśtemat,opinię5.
Wiedzęnaukowąstanowiąprzekonania,któresąprawdziweiuzasadnione,
chociażciągletrwajądyskusjeepistemologówifilozofównauki,czysąto
warunkikonieczneiwystarczającepowstawaniatakiejwiedzy6.Każdawiedza
uzyskiwanawprocesienaukowegopoznaniamożezostaćzakwestionowanawraz
zrozwojemnauki7.Wrozwojunaukiocenianymzperspektywyhistorycznej
wskazaćmożnadwagłówneczynnikipowodująceodejścieodwiedzypewnej.
Pierwszymznichjestfakt,żewspółczesnanauka,podobniejakwczasach
starożytnychlubwiekachśrednich,niejestpozbawionapozanaukowychskład-
nikównazywanychprzezJ.Życińskiegoideatami.Występująonewróżnych
programachbadawczychisąnieodzownymelementemrozwojunauki8.Drugim
1A.Węgrzecki,Zarysfilozofii,WydawnictwoAkademiiEkonomicznejwKrakowie,Kraków
2002,s.75.
2J.Dębowski,Oepistemologiiiniektórychjejosobliwościach.Czylidlaczegoniejestem
reprezentacjonistą?[w:]Epistemologiawspółcześnie,red.M.Hetmański,Universitas,Kraków
2007,s.133.
3A.Węgrzecki,op.cit.,s.76.
4A.Nowakowski,Uzasadnienieepistemiczne,WydawnictwoUniwersytetuMariiCurie-
-Skłodowskiej,Lublin2011,s.33.
5Ibidem,s.39-49.
6M.Walczak,Racjonalnośćnauki.Problemy,koncepcje,argumenty,TowarzystwoNaukowe
KatolickiegoUniwersytetuLubelskiegoJanaPawłaII,Lublin2006,s.29.
7J.Życińskidoszedłdowniosku,żetezaozależnościmetodologiinaukiihistoriinaukijest
kontrowersyjna.Rozwójbadańpozwalabudowaćwiedzę,którajestpowszechnieakceptowana,
jednakprzyjętetwierdzeniaiparadygmatymogązostaćzakwestionowaneprzezprzyszłerewo-
lucjenaukowe.Takżeobalonewcześniejtwierdzeniawświetlenowychodkryćnaukowychmogą
okazaćsięponowniewartościowe.Zob.:J.Życiński,Strukturarewolucjimetanaukowej,Coperni-
cusCenterPress,Kraków2013,s.47.
8Zob.ibidem,s.34-35,39,40,42,49,50,59,77,206,297,351.
