Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Sąteżdyscyplinynaukbądźzewzględunawczesnąfazęrozwoju,bądźspe-
cyfikę,wktórychniemożliwejestzdobyciewiedzypewnej,awięcdopuszcza
siętammożliwośćgromadzeniawiedzyniepewnej.Tenprocesprzechodzenia
odwiedzyepistemedodoxajestpochodnązmianwepistemologii.Właśnie
wkontekścierozważańJ.Życińskiegowartozastanowićsięnadideałemnauki.
Zdaniemautoracennejestprzyjęciedoksatycznejfilozofiinauki,gdyżumożli-
wiaonaposzukiwanieróżnych,adekwatnychdospecyfikidziedzinynaukowej,
typówwiedzy.Należypamiętać,żesamoprzejściewkierunkuwiedzydoxanie
zwalniabadaczyzzachowaniastarannościwprocedurachgromadzeniawiedzy
orazjejweryfikacji.
K.R.Poper,prowadzącrozważaniawkontekścieźródełpoznaniaikształ-
towaniawiedzy,wnawiązaniudosporupomiędzyempiryzmemF.Bacona,
J.Locke’a,G.Berkeleya,D.Hume’aiJ.S.MillairacjonalizmemKartezjusza,
B.SpinozyiW.Leibniza,zauważył,żeżadneźródłopoznanianiejestpewne
oraz,żewpoznaniumożemysiętylkozbliżyćdoepisteme,cojednakniezwalnia
naszpodejmowaniapróbpoznaniarzeczywistości13.Każdysposóbpoznaniama
pewneograniczenia,którychniepokonanownauceodczasówstarożytnychdo
współczesności.Ułomnośćkażdegoprocesupoznanianiepowinnajednakogra-
niczaćsamegopoznania,dlategogłoszonesąpoglądyomniejrestrykcyjnym
podejściudoocenygromadzonejwiedzynarzeczrozwojunauki.
Poznaniewróżnychdyscyplinachnaukowychmaspecyficznycharakter,gdyż
współczesnenaukimajązróżnicowanyzakresprzedmiotowyorazproblemy
iprocedurybadawcze,któreulegajądynamicznymprzemianom14.Jakzauważył
Z.Czerwiński,poszczególnenaukiróżniąsięmiędzysobąmetodamibadania
zjawisk,atakżesposobamiformułowaniaiuzasadnianiatwierdzeń.Autor
przytoczyłkonstatacjęT.Kotarbińskiego,żewspólnącechąnaukjestnrzetelne
poszukiwanieprawdy”15.Naukiłączywięctylkodążeniedopoznania,natomiast
zakresisposóbpoznaniajestodmiennywwieludyscyplinach.Takaodrębność
naukniepozwalaprzyjąćtychsamychregułocenywiedzyprzezniebudowanej
orazmetodjejgromadzenia.Takżekryterianaukowościdyscyplinnaukowych
różniąsięodsiebie.
Problemypoznanianaukowegotrzebarozpatrywaćzdwóchperspektyw:
ogólnejiszczegółowej.Wpierwszymujęciuwodniesieniudopoziomumeta-
naukiprzyjmujesię,żezajmujesięonaistotąpoznania,sposobamiuzasadnienia
13Zob.:K.R.Popper,Drogadowiedzy.Domysłyirefutacje,WydawnictwoNaukowePWN,
Warszawa1999,s.11-57.
14Por.:S.Kamiński,Naukaimetoda.Pojęcienaukiiklasyfikacjanauk,Towarzystwo
NaukoweKatolickiegoUniwersytetuLubelskiego,Lublin1998,s.249.
15Z.Czerwiński,Czyekonomiajestnauką?,nRector’sLectures”,No.27,AkademiaEkono-
micznawKrakowie,Kraków1996,s.3.Autorzauważył,żesamopojęcieprawdyteżmożebyć
różnierozumianeprzezprzedstawicieliróżnychdyscyplinnaukowych.
