Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Pojęcieinteresuwmyślispołecznej
uwaginamistycznysensbezpośredniejwiedzystanowiącejidentyfikacjęzeswym
przedmiotemwoglądzieiwuczuciu.Systematycznąprezentacjętrzechformwie-
dzyipojęćodnajdujemywdośćinteresującejformiewkoncepcjachMaxaSchele-
ra.Wyróżniaonpopierwszenreligijneformywiedzyzbawczej”iodpowiadające
imgminy,sektyczykościoły;podrugienszkołymądrości”,czyniącezrefleksji
badawczejsystemideiiwartości;potrzeciennaukępozytywną”,opartąnapodzia-
łachpracyipodziałachprzedmiotowych
8.Wskazanetrzykoncepcjewiedzynależy
odróżnićzdaniemScheleraodwspólnychludziom-zewzględunaprzynależność
stanową,zawodową,klasowąlubpartyjną-zlepków(Mischgebilden)kolektyw-
nychinteresówirzekomychtreściwiedzy,któremożnałącznieokreślićjakoprze-
sądystanowe,klasowe,partyjneitp.Specyfikątejpozornejwiedzyjestto,żeci,
którzyjąwspólnieposiadają,niezdająsobiesprawyzjejzbiorowegokorzenia,
jakimjestinteres,oraznieuświadamiająsobietakżeokoliczności,żetylkodzięki
przynależnościdojednejzgrupwspólnieniądysponują.Gdysystemnieświado-
mychprzesądówusiłujesięuprawomocnićbądźtowwynikuświadomejrefleksji
(jakokierunekmyśleniareligijnego,metafizycznegolubjakowiedzępozytywną),
bądźtoprzezpowoływaniedogmatów,zasaditeorii,wówczaspowstająnowe
zlepkiideowe.Przyjęcie,żeprawarozwojuideologiisątakiesamejakprawaroz-
wojuwszelkiejwiedzy,stanowispecyficznątezędeterministycznegoujęciahisto-
rii.Zbioremprzesądówiideologiijestopiniapubliczna,zktórejwynikapostawa
oceniająca(Vorteilschaltung),wspólnadlaokreślonejgrupyludzi
9.Zdecydowany
postępwrozwojukategoriiinteresupróbowanoosiągnąćprzezodłączenietego
pojęciaodjakiegośodległegocelu.Powstałpogląd,żecałościowysens,atym
samymnowątreść,nadajepojęciuninteresogólnospołeczny”procesrozwojutej
kategoriiwyzwolonyodtakzwanegonstanukońcowego”ioderwaniepojęcianin-
teres”odideikumulatywnegopostępuorazłączeniegozhistorycznymkontekstem
znaczeniowymwszystkichkultur
10.
Selektywneprzedstawieniemożliwychstanowisknatematfunkcjonowaniapo-
jęćninteres”ininteresogólnospołeczny”uzasadniachronologicznyprzeglądich
znaczeń,związanychzkonkretnymiminionymipraktykamispołecznymiisyste-
mamikulturowymiorazzwiedząnatemathistoriiistniejącychspołeczeństw.Au-
torprzyjmuje,żewiedzapozytywna,ukształtowanawpostacikonkretnegosyste-
mu,powstaławczasachnajnowszych,przetojejwpływnakształtpojęcianinteres”
wodległejperspektywiehistorycznejmożnauznaćzamałoistotny.Pojęcietoroz-
powszechniałosięjakozmiennaadekwatnadotokumyślowegookreślonegobada-
czaiprzydatnawprowadzonejprzezniegoanalizieminionychsystemówspołecz-
nychorazichstrukturifunkcji,pomimożemyślenietakieniewystępowało
wopisywanymczasie.Myślspołecznatowarzyszącaludzkiemurozwojowimimo
częstychzasadniczychodrębnościiodmiennościformalnychoraztreściowychze
8Patrz:Problemysocjologiił,1985,s.213-216.
9Patrz:SchriftenzurSozologie,1923inawiązaniedoprawatrzechstadiówComte’a.
10Problemysocjologiił,s.218-219.