Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Pojęcieinteresuwmyślispołecznej
Odkrylionipodwójnąprzynależnośćjednostkiludzkiej-zjednejstronydorodzaju
ludzkiego,wzwiązkuzczympodlegauwarunkowaniomnaturalnym(prawanatural-
nego),zdrugiejstronydopaństwa,wzwiązkuzczympodlegaobyczajominormom,
nierzadkosprzecznymzzasadamipowszechnegorozumu(interesuogólnospołecz-
nego)
27.Takskonstruowanarelacjaczłowiekaispołeczeństwajestprototypemod-
dzielnegoujmowaniaetykiipolitykiorazekonomii,ajednocześniepoczątkiemwy-
odrębnianiasięnowychujęćinteresu.Pytania,czyodnosićinteresdopotrzebyczy
dowartości,czybyćmożedocelu,wywodząsięztakiegopodziału
28.
Wobszarzerzymskiejmyślispołeczno-państwowejwartowyróżnićkoncepcje
interesu,któremieszcząsiępomiędzyujęciamieksponującymizjednejstrony
państwo,azdrugiej-społeczeństwo
29.SpołeczneifilozoficznewizjeCycerona
byływyraźnieskupionenapaństwiejakoaspekcieoptymalnegobytowaniaczło-
wiekabezprzywiązywaniazbytniejwagidoinnychformegzystencji.Zateminte-
resogólnospołecznybyłrozumianypodobniejakinterespaństwa.Senekanato-
miastkoncentrowałswojezainteresowanianawspólnocieludzkiej,anienawspól-
nociepaństwowej.Dlategointeresogólnospołecznyjakopojęciewykraczauniego
pozaramypaństwaiprawa.PaństwojestdlaSenekijedyniezłemkoniecznym,
anieczymś,cosamoprzezsięmogłobystanowićdobro.Nieutożsamiaonpań-
stwaijegointeresówzinteresemogólnospołecznym.Koniecznościąnaturalną(ze
względunawspólnyinteres)jestwspółdziałanieludzi,anietworzeniepaństwa
jakoinstytucji
30.
Wmyślispołecznejiwwyrosłejzniejwiedzyospołeczeństwie,ujmowanych
konwencjonalniejakostarożytneczyantyczne,podejmujesięiobjaśnialiczneza-
gadnieniadotycząceczłowieka,społeczeństwa,państwaiwielorakichfunkcjioraz
zjawiskwystępującychwichramach.Pomimoznacznejnierazwnikliwościmyślta
pozostajenapoziomieogólnych,humanistycznychrefleksji.Pomijanielubniedoce-
nianietegofaktuwewspółczesnychanalizachhistoriimyślispołecznejmożeprowa-
dzićdoprzypisywaniapojęciuninteres”nieuprawnionegosensupolitologicznego,
ekonomicznegolubsocjologicznego.Poprawnehermeneutycznieujmowaniepojęcia
ninteres”wznaczeniuwspółczesnym(nowoczesnym)jestjednymzzadańpodejmo-
wanychwbadaniachsferyspołecznej.Warstwafilozoficznapojęcianinteresogólno-
społeczny”jestmocnorozbudowana,awarstwyteoretycznaiempirycznawrozu-
mieniuwspółczesnejnaukisąsłaboopisanewdostępnejliteraturze.
Pojawiającysięjużwstarożytnejmyśliifilozofiispołecznejpodziałnasferę
wartości(idei)oraznasferęmaterialną(rzeczową)zostałnatrwałeprzyswojony
przezwieleźniejszychsystemówaksjologicznych,ideologii,doktryn,religii,
atakżekoncepcjinaukowych.Podziałnanświatwartości”inświatrzeczy”miał
27Szerzej:ibidem,rozdz.III.
28ProblemrozwijaSabine(1963,s.162-166).
29Spektrumproblemówpatrz:Kornatowski,1968;Cycero,1957.
30Por.L.A.Seneka,ListymoralnedoLucyliusza,tłum.W.Kornatowski,Warszawa
1961,s.418-420.