Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Pojęcieinteresuwmyślispołecznej
sięzeschematuśw.Augustynaprzemyśleniaikoncepcjedotycząceinteresuogól-
nospołecznego,odnoszącesiędodwóchkonstrukcjiładuspołecznego,wywarły
wpływnawielewspółczesnychsystemównaukowych,wktórychporuszasiękar-
dynalnezagadnieniaspołeczne.Cechująsięonenajczęściejodrębnąstylistykąikon-
wencjąjęzykową.Przekonanieolinearnejnaturzerozwojuludzkości,łączącesię
zwiarą,żehistoriąrządziOpatrzność,azatemżemusionamiećswójcelisens,jest
równoznacznezpoglądem,iżinteresludzkościpoleganadążeniudotegocelu
iodnajdywaniutegosensu.Owamonolinearnakoncepcjarozwojutkwiwwielu
współczesnychpostawachbadawczychiaksjologicznych
35.Uznaniesytuacji,
wktórejmożliwesąodmienneporządkiwartości,przyzałożeniuichnieporówny-
walnościiwzajemnejnieprzekładalności,stawiapodznakiemzapytaniapopraw-
nośćkonstrukcjikategoriiinteresu,którejpodstawąsąwartości.Próbąprzezwycię-
żeniatejlogiczno-formalnejkomplikacjimożebyćpodporządkowaniepewnych
systemówaksjologicznychinnymlubwykazaniewiększejsłuszności,trafności,
utylitarnościjednychaksjologiiwzględeminnych.Pogląd,żepotrzebyjednostki
niemogąbyćzaspokojonebezorganizacjispołecznej,bezpodziałupracyitp.,sta-
nowipróbęgodzeniadwóchporządkówwartości
36.Wkonsekwencjipojęciaintere-
sunaposzczególnychpoziomachstrukturyspołecznejpoczętołączyćwnpionie”
iwnpoziomie”.ZrozumiećnaturęispoistośćspołeczeństwaśredniowiecznejEuropy
oznaczałoodczytaćprawidłowonpionowy”układpanowaniaizależności,atakże
npoziomy”układwięzikorporacyjnychjakokomponentówkojarzeniainteresów
jednostkowychigrupowychwramachinteresuogólnospołecznego
37.
Wprzedstawionychkoncepcjachiujęciachinteresujakoskładowejnurtówinte-
lektualnychznaczącychwrefleksjinadspołeczeństwemijednostkąwykazujesię
filozoficznąproweniencjękonstrukcjitegopojęcia,niezawszeopatrywanegolite-
ralnieterminemninteres”.Rozwójjednolitejwarsztatowo,teoretycznieiempirycz-
niekategoriininteresogólnospołeczny”maswojeźródławprzedstawionejskróto-
womyśliantycznejiśredniowiecznej.Naprzestrzenidziejówpowiązaniaspołecz-
neulegałyciągłymzmianom.Zmianytedotyczyłyzjednejstronyjednostekigrup
społecznych,azdrugiejcałegospołeczeństwa.Pojęcienspołeczeństwo”coraz
bardziejzbliżałosiędopojęciannaród”.Zatempojęcieninteres”takżecorazściślej
wiązałosięzpaństwem,narodemiwładzą.Stopnioweodchodzenieodujmowania
władzywaspekciereligiiiwiaryicorazsilniejszekojarzeniejejzpolityką,eko-
nomią,kulturąiinnymisferamiżyciapozareligijnegosprzyjałokreowaniupojęcia
nracjastanu”,oznaczającegoswoisty,dośćodległyodsferywartościimoralności
typrelacji,czyteżsytuacji.Jeślizatemracjastanubyłabywiązanazwartościami,
toraczejwsensieaksjologiiamoralnejlubaksjologiinastawionejpolitycznie.Inte-
resyjednostkoweigrupowezaczętoodczytywaćwznacznieluźniejszymzwiązku
zinteresemogólnospołecznym.JakpisałZ.Barbu,nludzieopuściliświatmonoli-
35Cochrane,1960,s.470-471.
36Schumpeter,1972,s.91-92.
37ProblemtenrozwijaA.Gurewicz(1976,s.195in.).