Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
związkukoniecznegomiędzyobowiązkamiaracjąmoralnątojednoitosamo
twierdzenie.
Ludziepowszechnieuważajązarzeczoczywistą-pisałFalk-żekiedymająobowiązek
jakośpostąpić,tomajątakżejakąśracjęlubmotywdozrobieniatego,któresąwpewnym
sensiewyjątkowokategoryczne(stringent)10.
Tezatajestdośćniejasna,ajejniejasnośćpogłębiasię,gdyzwrócimyuwagęna
fragmentznajdującysięnanastępnejstroniecytowanegoartykułu:
[ś]jesteśmyprzekonani,żemoralnośćniewymagażadnejzewnętrznejsankcji,asama
myśl,iżpowinniśmyzewzględówmoralnychjakośpostąpić,jestwystarczającabezprzy-
woływaniażadnegodalszegomotywu,którymiałbyzapewnićnamjakąśrację,bytozrobić.
WpierwszymcytacieFalktwierdzi,żeistnienieobowiązku,byjakośpostąpić,
wiążesięzposiadaniemracjilubmotywacji.Wdrugimprzedstawianiecood-
miennąmyśl.Uznaje,żesamenwzględymoralne”dostarczająnamwystarczającej
motywacji,adodziałanianiepotrzebaaniżadnegoinnegomotywu,aniżadnej
innejracji.Obatestwierdzeniauznajezaczęśćzdroworozsądkowegomyślenia
omechanizmiemotywacji.
Obydwaprzytoczonetukrótkiefragmentydająpodstawę(jeślinskrzyżuje-
my”występującewnichstwierdzenia),byrozróżnićczterymożliwetezy,które
Falkmógłmiećnamyśli,piszącointernalizmie.Mógłmianowiciemyślećotezie
głoszącejistnieniezwiązkupomiędzy:1)sądemnatematobowiązkumoralne-
go(nmyśl,iżpowinniśmyzewzględówmoralnychjakośpostąpić”)amotywacją
(nmotyw”);2)faktemistnieniaobowiązkumoralnego(nludzie[ś]mająobo-
wiązekjakośpostąpić”)amotywacją;3)sądemnatematobowiązkumoralnego
aracjądziałanialub4)faktemistnieniaobowiązkumoralnegoaracjądziałania.
Wydajesię,żetowłaśnietapoczątkowaniejasnośćbyłajednązprzyczyn,które
sprawiły,żepodnazwąninternalizm”wewspółczesnejmetaetycewystępujewiele
takbardzoróżnychstanowisk.
Zanimjednakzajmęsiętymszczegółowo,zwrócęuwagęnapewnekluczowe
znaszejperspektywyrozróżnienienaracjemotywująceiuzasadniające11.Pytanie:
ndlaczegopowinienemcośzrobić?”
,jestconajmniejdwuznaczne:zjednejstrony
10
Tamże.
11
J.DancywksiążcePracticalReality,OxfordUniversityPress,Oxford2000,s.6-7zauważa,
żenaokreślenietegodrugiegorodzajuracjiniepowinnosięużywaćangielskiegoterminujustifying
(samemuproponującokreślenienormativereasons,czyliracjenormatywne),ponieważwykorzy-
stujesięgotakżewsytuacjach,wktórychktośzrobiłcośzasadniczoniemoralnego(lubgłupiego,
nieracjonalnegoitp.),alemiałnatousprawiedliwienie(itymsamymjegoczynbyłusprawiedliwio-
ny).Naprzykładkiedywobroniewłasnejzabijamuzbrojonegonapastnika,którychcemniebez
powoduzabić,tochoćrobięcośzasadniczoniemoralnego(zabijamczłowieka),tomojepostępowa-
niejestwpełniusprawiedliwione,taknp.:J.J.Tomson,Obronawłasna,w:Etykawojny.Antologia,
T.Żuradzki,T.Kuniński(red.),WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2009.Wydajesię,żepol-
