Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
możewnimchodzićoracjeuzasadniające,czyliuzasadnienie(moralnelubinne
uzasadnienienormatywne,np.odnoszącesiędowzględówmoralnych,wymogów
racjonalnościczyinteresuwłasnegoitp.)wykonaniajakiegośdziałania,zdrugiej
ofaktycznepowodyczymotywy(czyliwłaśnieracjemotywujące)będącewstanie
wyjaśnićdanedziałanie12.WprzypadkuFrankenyupodłożategorozróżnienia
leżyprzekonanie,żeracjeuzasadniająceniesązwiązanezracjamimotywujący-
miżadnymzwiązkiemkoniecznym(stądjegostanowiskomożemyokreślićjako
motywacyjnyeksternalizm).Azatemmożliwejest,iżistniejąmoralneracjeuza-
sadniającebyśmycośzrobilii,choćjesteśmyichświadomi(np.żywimystosowne
przekonaniamoralne),nierobimytego,czegooneodnaswymagają,czylinieje-
steśmymotywowani,niemamyracjimotywującej.Możliwejestteż,żecoprawda
postępujemywsposóbuwzględnionyprzezuznawaneprzeznasracjeuzasadnia-
jące,aletym,cofaktycznieskłanianasdotegopostępowania,sąniesameteracje,
leczjakieśinnewzględy.
Zkoleiracjemotywująceto-zdaniemFrankeny-coś,cofaktyczniemotywu-
jedodziałania.Przyjmujeon,żeracjetesąwstaniewyjaśniaćczyjeśzachowanie,
stądniekiedyokreślasięjemianemnracjiwyjaśniających”(choćodrazutrzeba
zastrzec,żeniektórewersjeinternalizmuuznają,żeistniejąwyłącznietakieracje
-lubżemówienieotakichtylkoracjachjestsensowne-którebyłybywstanie
wyjaśnićdziałaniepodmiotu).Racjemotywująceniemusząbyćjednocześniera-
cjamiuzasadniającymi:jeślinp.ktośmasilnepragnienie,bywłączaćwszystkie
radioodbiorniki,którewidziwokółsiebie,choćwcaleniemaochotysłuchaćra-
dia,toistnienietakiegopragnieniawpewiensposóbwyjaśniapostępowanietego
człowieka-jestracjąmotywującą13,aleniemusistanowićdobregouzasadnienia
jegodziałania.Dozagadnieniawyjaśnianiadziałaniawrócimyjeszczeniejedno-
krotnie.
Tenpodziałleżyupodstawczęstoprzywoływanegorozróżnienianainterna-
lizmsąduiinternalizmegzystencjalny14.Tenpierwszyrodzajinternalizmugłosi
istnieniekoniecznegozwiązkupomiędzysądamimoralnymiamotywacjąlub
skierozróżnienienanuzasadnić”inusprawiedliwić”(którewjęzykuangielskimjestoddawanetym
samymsłowemjustify)sprawia,żeproblemtennasniedotyczy.
12
Frankena,dz.cyt.,s.45.
13
PrzykładpochodzizartykułuW.S.Quinna,PuttingRationalityinitsPlace,w:tenże,Morality
andAction,CambridgeUniversityPress,Cambridge1993.
14
Rozróżnienienainternalizmsądu(judgmentinternalism)iinternalizmegzystencjalny(ex-
istenceinternalism)zostałowprowadzoneprzezDarwallawImpartialReason,s.54.Używałgotak-
żeBrinkwMoralRealism,s.39inast.,aleposługującsięinnyminazwami:internalizmpodmiotu
(agentinternalism)iinternalizmoceniającego(appraiserinternalizm).Brinkwprowadzateżtrzeci
pośrednirodzajinternalizmu-internalizmhybrydowy,którygłosi,żetoprocespoznawczy,pod-
czasktóregorozpoznajemynaszezobowiązaniamoralne,dajenammotywacjęlubracjędziałania.
A.MelewartykuleInternalistMoralCognitivismandListlessness,nEthics”1996,t.106,s.729na
określenietego,conazwaliśmyninternalizmemegzystencjalnym”
,używanazwyninternalizmwy-
mogu”(requirementinternalism).
