Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
10
czesneprawdyliteraturoznawcze:(1)każdainterpretacjastanowi
nadinterpretacjęinieistniejejednoodczytaniepoprawne,poziom
zerowytekstu;wzwiązkuztym(2)każdainterpretacjajestdopusz-
czalnajakosubiektywna,awłaściwymautoremtekstujestpodmiot
czytelniczy–czynniksprawczyjegoukonkretnienia.Niewchodząc
wstopieńzgodnościpomiędzyobydwomatwierdzeniami,uznajmy,
żedoprowadziłyonedouwolnieniaaktywnościinterpretacyjnejod
rygorówpoznawczych.Zastąpiłajeswobodaskojarzeńuczestników
wykładniczejgry.Trudnowtymoceaniepowszechnejdowolności
stanowczotwierdzić,żejednainterpretacjajestsłuszniejsza(trafniej-
sza,prawdziwsza,bardziejzgodnazintencjąautoralubtekstuitd.)
odinnej,codotyczyrównieżwszelkichadaptacjiliteraturynapo-
trzebyideologii.Odtejstronynaprzykładzapewnianie,żeDziady
Mickiewiczaniesąowalcenarodupolskiegooniepodległość,lecz
ozmaganiachromantycznejjednostkiznieprzystawalnościąjęzyka
dorzeczywistości,niemawiększegosensu.Ktobędziechciałtam
znaleźćwsparciedlabogoojczyźnianejideologii,znajdziejeizilu-
strujecytatami.Prawadotakiegoczytaniairozumieniatekstuod-
mówićmuniemożna,choćbywimięBogaiOjczyznydokonywał
najbardziejkarkołomnychinterpretacyjnychekwilibrystyk.Można
muprzeciwstawićwykładniekonkurencyjneipróbowaćstworzyć
własnąnwspólnotęinterpretacyjną”wduchupragmatystycznegopo-
dejściaStanleyaFisha5.Plusemtakiegorozwiązaniajesttworzenie
szerokiegopluralistycznegośrodowiskakulturowego,wktórymkaż-
dymożenwystawićdoczytania”swojąrelacjęztekstemitymsamym
zgłosićautonomięczytelniczegopodmiotu.Minusemjestpozosta-
wienieolbrzymiegopoladlanadużyć(którekażdyrównieżdefiniuje
poswojemu)izniesieniewszelkichintelektualnychbezpieczników
wkrytycznejnarracji.Zczegoobficiekorzystająideologie.
Inaczejmówiąc,prześledzeniezawłaszczającychdyspozytywów
dyskursunarodowegowobecjegolokalnejmatrycystanowitujedy-
niepunktwyjścia.Araczejpunktzwrotu,odktóregorozpoczniemy
drogęwstecznądoźródeł,czylimiejsc,gdziewwarunkachintymnej
lokalnościrodzisięzwiązekemocjonalnyczłowiekazrodzinnązie-
mią.Związekwolnyodideologii.Gdziezobowiązaniejednostkiwo-
becwspólnotywynikazjejprywatnychobjawieńiegzystencjalnych
konotacji,aniezodgórnychnakazów.Gdziejeszczenieobowiązują
5Zob.S.Fish,Coczyniinterpretacjęmożliwądoprzyjęcia,tłum.A.Szahaj,w:tegoż,
Interpretacja,retoryka,polityka,red.A.Szahaj,Kraków2007,s.99–119.
