Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
12
stajesiębronić,podejrzewając–podobniejakWyspiańskiiwięk-
szośćinterpretatorów–żeMaskajesttylkojednymzjegogłosów
wewnętrznych,zwątpieniepozostaje.Nie,niechodziłomuoPolskę.
Wkażdymrazienieotęzporządkunstronnictw”inidei”.
Toznaczyżedoproblemupatriotyzmumożnapodejśćodstrony
przeciwnej.
Nieodbierzemyideologiinarodowejprawdointerpretacjilite-
raturywduchubogoojczyźnianym,alemożemyzrobićcoinnego:
odebraćjejczęśćojczyzny.Brzmibluźnierczoiszatańsko,aletylko
napierwszyrzutoka.Relacjawtrójkącie:człowiek–wspólnota–pa-
triotyzmwoczywistysposóbwiążesięzkwestiątożsamości.Zresztą
jesttojednozkluczowychpojęćwdyskursienacjonalizmu,atakże
wkompleksielękówwspólnotowych.Nanimbudujesięsiećzależ-
nościwiążącychjednostkęzezbiorowością.nTożsamośćjestpoję-
ciemagonistycznym”,powiadaZygmuntBaumanidodaje:nTożsa-
mośćjestprotestemwobecstatusquoanteiwyzwaniemrzuconym
statusquo”9.Socjologzapewnemanamyślizarównoprywatnąauto-
krytykępodmiotuwkonfrontacjizninnymwsobie”,jakiodruchy
plemiennejsolidarnościwponowoczesnychspołeczeństwach,gdzie
rodząsięrozmaitepartykularneszowinizmy.Ichlękowareakcja
obronna–wimięratowaniawłasnegonja”–stanowipożywkędla
ideologiinarodowej,zkoleiichpragnienieumocowaniawłasnych
racjiwmetafizycekarmiideologiereligijne.Bywycofaćsięztego
uwikłania,człowiekpotrzebujejęzykawolnegoodzbiorowychzo-
bowiązań;języka,któryzpowyższejtriadyusunąłbywspólnotęwraz
zcałymarsenałemtożsamościowychprzeinaczeńizwróciłojczyznę
jejindywidualnemumieszkańcowi.Któryprzywróciłbyjęzykowi
rzeczywistość.KtóryumożliwiłbypuszczeniebawarskiejscenyKa-
baretuodtyłuiktóryniewymuszałbynaKonradziezWyzwolenia
dopisywaniasłówodwielkiejliterydodomowegopolskiegopejzażu.
Temusłużyintymnalokalność.
NawyrażenietonatknąłemsięuAgatyBielik-Robson,która
zkoleiużyłago,powołującsięnaMichałaWarchalę10.Ściślejrzecz
biorąc,badaczkaromantyzmumówionfantazmatachintymnie
przeżywanejlokalności”jakojednymzprzejawówrozpadunaszej
9Z.Bauman,Otarapatachtożsamościwciasnymświecie,w:Dylematywielokulturowości,
red.W.Kalaga,Kraków2007,s.36.
10Zob.A.Bielik-Robson,Romantyzm,niedokończonyprojekt.Eseje,Kraków2008,
s.291.
