Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
momenciesprostaćspełnianiusięwolnościiświadomielub
nieświadomiepowodowaliswymdziałaniemjejdestrukcję.Co
więcej,Irannieustającoodschyłkuswejświetnościterytorialnej(VI–
VIIw.)byłzmuszanydoprzyjmowaniazewnętrznychrozwiązań
politycznychbądźeksperymentowałnażywymorganizmiewłasnego
społeczeństwa.ZaadoptowanieprzezIrańczykówszyizmupozwoliło
imwpewnymsensienaponownepielęgnowanieniezależności
iodrębnościkulturowej.Przysłużyłosiętodowykształceniaperskiej
myślipolitycznejireligijnejorazdokrystalizacjiiwyodrębnienia
specyficznejhierarchiiszyickiej.Jednakzwiązkiszyizmuzpaństwem
miałyróżnycharakteriniezawszeokazywałysiętrwałe,zwłaszcza,
żezmieniałysiędynastierządząceIranem,awrazznimipreferencje
ipotrzebyjegowładców.Wtakiejsytuacjitrudnobyłozapewne
oczekiwaćstabilnościisystematycznegorozwoju,tymbardziejże
obcekoncepcjeprawneniezawszemogłysięprzyjąćirozwijać
wperskimśrodowisku,gdyżwkrajutymniedoszłodoprzeobrażeń
społecznych,jakienastąpiłynaZachodzie.
W
rezultacie
okres
zachodniej
penetracji
politycznej
iekonomicznejIranu(przełomXIXiXXw.)nietylkowpływałna
przenikaniedońobcejkulturypolitycznej,alewwynikutego
długotrwałegoprocesuIranzostałzepchniętydogrupypaństw
peryferyjnych,kontrolowanychprzezmocarstwaświatowe.Próbując
wydostaćsięzideologicznejmatni,chłonąłpewnezachodnie
wartościpretendującwtensposóbdostworzenianowożytnego
naroduipaństwawmyślmiędzynarodowychprzeobrażeń.
Konfrontacja
pryncypiów
demokratycznego
ustroju
i
teorii
tradycyjnejmonarchiispowodowaławIraniesukcesywnąizolację
religiiodpaństwa,costanowiłopodstawowązasadęnowoczesnego
konstytucjonalizmuświatowegoijedenzpierwszychwarunków
zmianpaństwowychwkierunkuokcydentalnym.
PrzemianyustrojowedokonującesięnapoczątkuXXw.wIranie,
itowkrótkimczasie,falezachodnichnurtówpostępowych
przeplatającychsięznawrotamireakcji,wreszcieasynchronizm
przemianustrojowych,tocharakterystykaokresu,wktórympowstała
irańskamonarchiakonstytucyjna,nieudaneechoświatowych
transformacji.Rewolucjakonstytucyjna(1905–1911)wywalczyła
