Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Politykaakinetyka
9
kustéresis,którynależyjednakpojmowaćjakometabol
ḗ
;Phys.V
,225a
35-225b7),ruchzwiększeniaiumniejszenia(ruchkwantytatywny),
ruchtransformacji(ruchkwalitatywny)orazruchzmianymiejsca
czymotuslocalis.Każdyruchjestpewnązmianą,którejniemożna
rozpatrywać,niezakładającrzeczywistościmiejsca,próżniiczasu.
Nieistniejejedna,uniwersalnaformaruchuprzynależnawszystkim
zmianomorazkażdejporuszającejsięistocie3.
Skorotak,niesposóbdostarczyćostatecznejodpowiedzinapyta-
nie,czymjestruchsamwsobie.Istniejąruchyprzypadkowe,jakteż
tesubstancjalne(Phys.V
,224a19-24).Kiedylekarzpoddajepacjenta
terapii,ruchleczeniadotyczyprzypadkowochoregosubstratu.Wy-
ciętedrzewo,owszem,zmieniamiejsce,aleprzemieszczenietojest
wodniesieniudoistotydrzewaprzypadkowe.
Ruchprzeważniemożnazdefiniowaćjakoenérgeia(actus,bycie
wstaniewykonywaniawłaściwejaktywności,bycie-w-dziele)bytu,
któryjestdynámei(inpotentia,wmożności:mamocprzejściawrzeczy-
wistośćontyczną,doktórejjestpowołanyznaturylubpoprzezkultu-
rę).Ztegozkoleiwynika,żeprzyczynąruchujestjegocel.Arystoteles,
przykładowo,definiujeruchbudowaniaprzezto,comożnazbudować
wwynikutegoruchu:dom,będąccelemprzejściadomuzmożności
dobycia-w-dziele,jestprzyczynąruchubudowania.Zgodnienato-
miastzmechanistycznąreinterpretacjąkinetyki,zruchubudowania
(przyczynąjesttutajdýnamisbudowlana)wynikadomjakozamierzony
efekt.DlaArystotelesaruchjestzatempodobnydopraxis.Otodlaczego
posiadawłasnycelwswoimnaturalnymzakończeniu(czyliwspoczyn-
ku),któretożsamejestzespełnieniemnaturalnegodążeniaporuszają
-
cegosiębytu:działaniesiękończy,gdyosiągacel,któryjerozpoczyna.
Amnogośćcelówjestprzyczynąróżnorodnościruchówiuczynków.
WMetafzyceIX,wramachdyskusjiodýnamisienérgeia,Ary-
stotelesstwierdza,żedýnamistoarch
ḗ
ruchu.Arch
ḗ
jestpojęciem
ontologiczno-politycznym:jesttym,corządziizapoczątkowuje.
Początekczyzasadarządzidanymbytemwsensiewprawianiago
3TazwięzłacharakterystykaArystotelesowskiegopojęciaruchuzostałaoparta
wdużymstopniunaB.Morrison,OnLocation.Aristotle’sConceptofPlace,Clarendon
Press,Oxford2002.
