Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Ustaleniarzymskichprawnikównatematwartości
23
WksiążceEtykanikomachejskapodkreślał,żepieniądzjestwyłącznie
środkiemnabywaniadóbr7.
2.Ustaleniarzymskichprawnikównatematwartości
Znaczącywkładwwyjaśnienieistotywartościwnieśliprawnicyrzym-
scy.ZdaniemStanisławaGłąbińskiegotwórcyprawarzymskiegoupo-
rządkowaliwielepojęćzesferygospodarczej,m.in.wartości,ceny
ipieniądza,dostosowującjedoówczesnychstosunkówspołecznych.
Prawnicyrzymscyzidentyfikowalidobrawspólne,takiejakwoda,po-
wietrzeitd.,występującewnieograniczonejilości,któreniemająwar-
tości,atakżedobraograniczonecodoilości,któresąwymienialne
imająwartość.Ponadtowyodrębnilidwarodzajewartości.Jednąjest
wartośćobiektywna,szacowanazwyczajnie.Drugąjestwartośćsubiek-
tywna,którazależyodindywidualnychstosunkówgospodarczychoraz
osobistychupodobań8.
Dokonaniarzymskichprawnikówwzakresiekategoriiwartości
szerzejnaświetliłamerykańskijurystaNathanMatthewswartykule
TeValuationofPropertyintheRomanLaw(Wycenamajątkuwpra-
wierzymskim,1921).Zauważyłon,żerzymscyprawnicyznacząco
przyczynilisiędorozwojuprawawyceny,wtymwprowadzeniaiwyja-
śnieniaróżnychczynnikówikategoriiwartości.Gajusz,Paulus,Fron-
tinus,Ulpianiinniwielcyprawnicyswoimirozważaniaminatemat
problemówwycenymajątkuwyprzedzilikilkadziesiątpokoleńznaw-
cówprawa.Niestetyoryginałytraktatówwielkichprawnikówzaginęły.
PozostałyjedyniekompilacjeprzygotowanedlaJustyniana.Chociaż
wpraktycesądowejUSaiEuropyZachodniejwielokrotniebyłoprzy-
woływaneorzecznictworzymskie,tojednakrozwiązaniarzymskich
jurystówdotyczącewycenymajątkubyłyniemalnieznaneiniewy-
7Zob.arystoteles,Etykanikomachejska,przeł.,oprac.iwstępempoprzedziła
D.Gromska,PWN,Warszawa1982,s.178in.
8Zob.S.Głąbiński,Historiaekonomiki,t.1:Historiaekonomikipowszechnej,Na-
kłademTowarzystwaNaukowegoweLwowiezZasiłkiemFunduszuKulturyNarodo-
wejJózefaPiłsudskiego,Lwów1939,s.40.
