Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Rozdział1.Rozwójkategoriiwartościprzedpowstaniemnaukiekonomii
korzystywane.WprawdzieniemieccyprawnicywXVIIIw.dokonali
szczegółowegoprzegląduprawarzymskiego,wtymgłównychrodzajów
wartościwyodrębnionychprzezrzymskichprawoznawców,tojednak
wanalizachswychnieprzedstawiliwsposóbkompleksowyprawnych
metodwycenymajątku.autorartykułuTeValuationofPropertyinthe
RomanLawzwróciłrównieżuwagę,żewjęzykułacińskimnieistnie-
jejedenodpowiedniknaszejnwartości”
.Najbliższepodwzględemse-
mantycznymjestpretium,aleoznaczaonnietylkowartość,alerównież
cenęikoszt.NajczęściejsłowotowRzymiebyłoużywanezdodatkiem
verum,iustum,utilitasitd.Zkoleiprzezaestimatiorozumianoiwar-
tość,iwycenę.Natomiastterminyvalorivalentiapojawiłysiędopiero
wśredniowieczu9.
Dowycenywartościmieniarzymscyprawnicy-zdaniemN.Mat-
thewsa-wyróżnilidwagłównerodzajewartości,tj.:zwykłą,czyli
inaczejogólnąwartośćmienia(łac.verumpretium),orazwartośćdla
właściciela(łac.utilitasactoris),którajestszczególnąwartościąmie-
niadlakonkretnejosoby.WedługautoraTeValuationofPropertyin
theRomanLawwspółczesnymodpowiednikiemwartościzwykłejjest
wartośćrynkowa.Natomiastwprawierzymskimrolęfundamentuod-
grywałaniewartośćrynkowa,alewartośćogólnaiwartośćdlawłaści-
ciela.Nieoznaczatowcale,żewartośćrynkowaniebyłaprzedmiotem
naukowejspekulacjiipraktyki.Innymrodzajemwartościwymyślonym
przezrzymskichjurystówjestwartośćsentymentalna(łac.pretiumex
afectu),będącaspecjalnąwartościąwłasności,którejźródłemjestsen-
tymentalnaocenalubprzywiązaniekonkretnejosoby10.
Twórcyprawarzymskiegonietraktowaliwartościrynkowejmająt-
kujakoniezależnegorodzajulubkoncepcjiwartości.Najczęściejokre-
ślalijąjakowartośćsprzedażydanegomajątku,przeciwstawiającjąin-
nymrodzajomwartości,szczególnieodróżniającwartośćsprzedażyod
wartościogólnej(zwykłej).Przezwartośćrynkowąmajątkurozumie-
lisumępieniężną,zaktórąprawdopodobniemożnabyłobysprzedać
9Zob.N.Matthews,TeValuationofPropertyintheRomanLaw,nHarvardLaw
Review”1921,Vol.34,No.3(Jan.),s.230-237.
10Zob.ibidem,s.237-238.
