Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Grajakoelementrzeczywistościkulturowejczłowieka
„Życiejestgrą,świat-boiskiem”
BadenPowell
Gryizabawytowarzyszączłowiekowiodzaraniadziejów.Czymjestgra,na
czympolegajejistota?Biorącpoduwagęwszelkiemożliweklasyfikacjegier,łatwo
zauważyć,jakróżnemogąbyćkryteriasystematyki:odgierjednoosobowych,wielo-
osobowych-pojednorazoweipowtarzalne,wymagającepewnychumiejętnościlub
bazującenałucieszczęścia.Grająwpiłkędziecinapodwórkuifinansjeranagiełdzie.
Różnorodnośćgiernieułatwiajednoznacznejodpowiedzinapostawionepytanie.
Zpewnościąjednakgrajestjednymzmożliwychzachowańczłowieka,ajejobecność
wkulturzepotwierdzawielowiekowatradycja15.
Tradycjajęzykapotocznegopodsuwazwyklejejrozumieniewkategoriachswo-
body,ryzyka,zręczności,rozrywki,odprężeniaizabawy.Jużzsamegozałożenia,gra
powinnaodprężaćibawić,stwarzającsytuacjędodziałaniabezprzymusu.Choćod-
bywasięwświecierealnym,przynależydoswoistejquasi-rzeczywistości,ajejuczest-
nicynaczasgryzostająwyrwanizkontekstużyciannaprawdę”.Każdanowarozgryw-
kapowodujepowrótgraczydopunktuzerowego,czylidotakichsamychwarunków,
wktórychbylinapoczątku16.
Wynikgryniestanowiwytworumaterialnego(niejestdziełemaniprzedmiotemma-
terialnym).Ztegopowodu,jakpodkreślaCaillois,grajestistotowosterylna,abezzasad-
nośćgryjestcechą,którazjednejstronyjąnajbardziejdyskredytuje(jakoprzeciwieństwo
15nKultura”stanowijednozkluczowychpojęćwszelkiejnaukioczłowiekuijestprawdopodobnie
najchętniejdefiniowanąkategorią.Termintenobrósłlicznymiinterpretacjami(począwszyodłacińskiego
pierwowzoru,któryoznaczałnuprawę”)orazkontekstamiodniesień.Dlapotrzebpodejmowanejanalizy
przyjmujęmożliwienajbardziejzwięzłyikonkretnysposóbrozumieniankultury”zaproponowanyprzez
J.Lipca,któryopierającsięnazamyśleprzedstawionymwPodstawachontologiispołeczeństwa(roz-
szerzonymowątkiIngardenowskiewodniesieniudokwestiiegzystencjalnych)określająjakonsystem
lubzestawsensówiwartości,wbudowanyzawszewstrukturędanegospołeczeństwa(choćpowtarzalny
wswychkonkretnychjakościachwróżnychspołecznościach,zwykleistniejącychrównolegleoboksie-
bie,opodobnychdoświadczeniachipoddanychwzajemnymwpływom”.Wtymujęciuniemakultury
pozadanązbiorowościąludzką,awszystkiewytworykulturyjakobytyintencjonalne,nadbudowująswe
istnienienaprzeżyciachludzi,atakżenawszystkichobiektachiprocesachmaterialnychobdarzanych
znaczeniemipojęciowoujętymprzeznaczeniemwobecżyciaczłowieka.Kulturąjestwięczarównore-
ligia,sztuka,moralność,prawo,nauka,ideologiaitd.-wszystko,comieścisięwstrukturzeludzkiego
świata,niebędączarazemrealnymczłowiekiem,aniteżrzeczamiujętymiwichmaterialności.Zob.
szerzejJ.Lipiec,2005,Powrótdoestetyki,Fall,Kraków,s.116.
16Dotyczytorównieżgierhazardowych,wktórychdochodzijedyniedoprzesunięciawłasności.
