Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sienależyniewątpliwieuznaćszkicDurkheimanatematobrzę-
dówkomemoratywnych12.Ichspecyfikąjestto,żesą„wyłącznie
przybliżeniemprzeszłościi,wpewnymsensie,jejuaktualnie-
niemwformieprawdziwegodramatycznegospektaklu”13.Tego
rodzajuceremoniestanowiąwięcprzykładtego,coDurkheima
interesowałonajbardziej:rzeczywistościspołecznejsuigene-
ris14.Zgodniezjegoteoriąreligii,podczasobrzędówkomemo-
ratywnychspołeczeństwoobjawiasięsamosobiewmaterialnej
formie,pozwalająckażdemuuczestnikowizosobnapoczućsię
członkiemwiększejzbiorowości,codokonujesięwłaśniepo-
przezpowołaniedożyciawspólnejprzeszłości,awięctakże
–wspólnejpamięci.
Czymjednaknaprawdęjestspołeczeństwo?Gdzieszukać
jegonatury,któraprzesądzałabyoponadjednostkowymcharak-
terze?DziełaDurkheima,Halbwachsaipozostałychsocjologów
francuskichpowołałydożycianowoczesnąsocjologięnośników
ipraktykpamięci,zarazemjednak,jakpodkreślaautorprzed-
stawianejtupracy,pozostawiłykluczową„białąplamę”,nie
odpowiadającnapytanie:„wjakisposóbtezbiorowepamięci
przekazywanesąwramachtejsamejgrupyzjednegopoko-
lenianakolejne”.Zagadnienietostanowipunktwyjściado-
ciekańConnertona,amożnachybapowiedzieć,żetakżecałej
dyscypliny,którejjestonprzedstawicielem.Azatemtozdzieł
DurkheimaiHalbwachsawywodząsięzarównonajmocniej-
sze,jakinajsłabszestronycałejkonstrukcji,jakąstanowiądziś
studianadpamięciąkulturową.Wszaknajczęstszymzarzutem
formułowanympodadresemstudiównadpamięciąkulturową
jest–przypominająceniecoargumentynominalistówwspo-
rzezrealistamipojęciowymi15–stwierdzenie,że„pamięćjest
12Por.E.Durkheim,Elementarneformyżyciareligijnego...,s.355–371.
13Tamże,s.356.
14Por.E.Durkheim,Czymjestfaktspołeczny,[w:]Zasadymetodyso-
cjologicznej,tłum.J.Szacki,PWN,Warszawa1968.
15TakiegocelnegoporównaniadokonujePalomaAlguilar(Memory
andAmnesia.TheRoleoftheSpanishCivilWarintheTransitiontoDemo-
cracy,transl.M.Oakley,BerghahnBooks,NewYork–Oxford2002,s.5–6).
11
