Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
coważne–takżeochronaładuideowegoiorganizacyjnego
wewnątrzgrupy.Tojestsprawasystemuwartościwgrupie,
ochronaautorytetów,szacunekdlaprzywództwa,dlastarszych.
Towsumiemieścisięwmoralności.Moralnośćjestodbiciem
tychpotrzeb.Innymisłowy–bezmoralnościgrupanieprze-
trwa,bomoralnośćtoregulacjazachowańczłonkówgrupy,
aupodstawtejregulacjileżąelementarnewarunkiprzetrwania.
Uwewnętrznionamoralnośćprzejawiasięwpostacisumie-
nia.Otóżsumienie(moralnośćzinternalizowana),todowódna
efektywneuspołecznieniejednostki.Dowód,żeczłowiekprze-
szedłwłaściwieprocesyoddziaływaniagrupyiwychowania.
Niemaludzibezsumienia,alesąludzieoróżnychzakresowo
jegotypach.Znamytakichludzi,obytylkozliteraturyczyfil-
mu,jaknaprzykładrewolwerowieczwesternu–strzela,pada
parętrupów,dmuchniewlufęrewolweruijedziedalej.Zwy-
kłyczłowiek,kiedydokonazabójstwa,niezależnieodprzesła-
nek,mapewienkłopotwewnętrzny,bowiemuwiększościlu-
dzi,wichsumieniuistniejezakazzabijania.Jesttozakaz,który
główniedotyczyludzi,choćsątacy,októrychmówisię,żena-
wetmuchybynieskrzywdzili.Zakazzabijaniaistotżywych,
wetykach,naprzykładbuddyjskichczyhinduistycznych,wyni-
kazszacunkudożyciawogóle.WEuropie–choćwidaćzmia-
ny–częstozwierzętairoślinyniesątraktowanejakoistotyży-
we,któremogłybybyćobjętetymzakazem.
Kiedynaszeczynykłócąsięzuwewnętrznionąmoralnością,
pojawiasięcoś,cookreślamymianem–wyrzutówsumienia.
Tojestdośćpoważnydyskomfortpsychiczny,czasemnawet
destrukcjapsychiki.Kiedysiębadaludzi,którzysąprzestępca-
mi,topozatym,żeczęstoponosząokreślonąprzezsądkarę,
zostająskazaninawięzienie,czynarekompensatęfinansową,
okazujesię,żecierpiąoniwewnętrznie.Niekiedyjesttocier-
pienieznaczne.Znamosobę,któraprzezprzypadek,wwypad-
kudrogowymzabiłarowerzystęiodwielulatniemoże„dojść
dosiebie”.Mimożeprzecieżniechciałazabić,aleposiadaten
14
