Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Powojnietrzynastoletniej(1454–1466)Polskaodzyskałaziemięcheł-
mińskąorazPomorzeGdańskie–obszartennazywanoPrusamiKró-
lewskimi(po1525r.PrusyKrzyżackie,lennoKoronyPolskiej,zaczęły
byćokreślanejakoPrusyKsiążęce).Mniejszaotenparadoks,żenatery-
toriumPrusKrólewskich(PomorzaNadwiślańskiego)pogańscyPruso-
wienigdyniezamieszkiwali–ważniejszecoinnego:
Całośćterytoriumpaństwakrzyżackiegoijegomieszkańców(wwiększości
kolonistówniemieckich,wkażdymraziewmiastachiwczęściwschodniej)
nazywanoPrusakamiionisamisiętaknazywali.Takwięc–przykładowo
–mieszkaniecToruniapołowyXVw.częstopochodzeniabądźzkoloni-
stówniemieckich,bądźzróżnychinnychmigracji,bądźzpolskiejludności
pobliskichKujawczyziemichełmińskiej,samsiebienazywałPrusakiem1.
Zarazempo1517r.wwiększychmiastachPrusKrólewskichzwyciężała
reformacja.ToteżzwłaszczaodpołowyXVIw.Toruństawałsięmiastem,
wktórympodziałynarodowościowe(najogólniej:Niemcy–Polacy)oraz
wyznaniowe(zasadniczo:protestanci–katolicy)byłysprzężonezin-
nym:językowym.Łacinapozostawałajęzykiemkulturywysokiej,naogół
luterańscyposiadaczeprawamiejskiegomówiliponiemiecku(onbyłję-
zykiemurzędowymmiasta),akatolickaludnośćuboższa–popolsku2.
1S.Salmonowicz,UwagioPrusachKrólewskich,[w:]tenże,PrusyKrólewskie
wXVII–XVIIIwieku.Studiazdziejówkultury,Toruń2002,s.5–6.
2fl[…]większośćimprezocharakterzeoficjalnym,publicznym,religijnymbądź
szkolnymbyłaprzezcałybadanyprzeznasokres[XVII–XVIIIw.–K.O.]poważ-
niezróżnicowanainiejednolitazpunktuwidzenialingwistycznego:wielkiemanife-
stacjeżyciapublicznegoczyreligijnego,protestanckieczykatolickie,jeżeliwiązały
sięzmasowymudziałemludnościmiasta,łączyływróżnysposób,zależnyodkon-
kretnejsytuacji,trzygłównejęzyki:łacinęjakojęzyksprawoficjalnychiszczegól-
nieuroczystych(naprzykładuroczystościkuczcikrólapolskiego,wizytabiskupa
