Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AleksandraLompart
Zakorzenienie,wykorzenienie;
metaforawrefleksjisocjologicznej
Przywołanąwtytuleksiążkimetaforętraktujemyzobowiązująco,
stądkoniecznośćrefleksjinadjejroląwanaliziesocjologicznej.Sięgające
ArystotelesarozumieniemetaforyjakoDobejściaprawdy”ległoupodstaw
dychotomiidyskutowanychnagrunciefilozofiinauki:pojęciaimetafory,
precyzjiznaczeniaiwieloznacznościmetafor,twierdzeńiwyrażeńper-
formatywnych.Dystynkcjetezjednejstronytworzyłyobrazynaukowego
puryzmu,wktórymniemamiejscadlaliterackiej,metaforycznejretory-
ki,zdrugiejmanifestacje,wktórychDpojęciasąwytartymimetaforami”,
filozofiaDrodzajempisarstwa”,aprawda,przywołującznanąsentencję
Nietzschego,Druchliwąarmiąmetafor”(Nietzsche1993:189).Takzaryso-
wanaopozycjawyznaczałapodwójnąperspektywę,wktórejjęzyknauki
miałbydostarczaćopisówiwyjaśnieńrzeczywistości,podczasgdymetafo-
rasłużyłabybudowaniuosobnychznaczeńiinterpretacji.Zczasemzaczęto
wysuwaćpostulatyporzuceniatejopozycjijakobezowocnej,aargumenty
wspieranolicznymiprzykładamiużyciametafornawetwnaukachścisłych.
Wystarczyprzypomniećuruchamiającewyobraźnięlaikaokreśleniaczar-
nejdziury,teoriistrun,drogimlecznej,wielkiegowybuchu.Odejściuod
opozycyjnegotraktowaniapojęciaimetaforytowarzyszyłpostulat,który
Derrida(2002:327)sformułowałnastępująco:Distniejerównieżpojęcie
metafory,imaonoswojąhistorię,jestnośnikiemwiedzy,domagasięod
epistemologiikonstrukcji,wyjaśnień,regułkrytykiobracaniaznaczenia-
mi”.Próbydefinicjimetaforywskazywałynaróżnejejaspekty;odarys-
totelesowskiegorozumieniajakoprzeniesienianazwyjednejrzeczyna
innądodefiniowaniajejjakoposzukiwaniapodobieństwmiędzyznakami,
zastępowaniajednychwyobrażeńinnymi.DMetaforęzawszedefiniowano
jakotropopartynapodobieństwie;aleteżnietakim,jakiezachodzimię-
dzyznaczącymiznaczonym,leczmiędzydwomaznakami,zktórychjeden
