Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Słowoluksuscorazczęściejwybrzmiewałowosiemnastowiecznychopracowaniachpoświę-
conychwieloaspektowejanaliziedążeniadoluksusu-wyjaśnianoczymjestluksusijakiemazna-
czeniezarównodlaówczesnychkonsumentów,jakirynkówhandluorazprodukcji.Jednipostrzega-
liluksusjakozjawiskopodlegającedyskursowimoralnemuwodniesieniudoekonomiipolitycznej.
Innipodkreślali,żeluksusdotyczyćmożewyłączniematerialnychdóbrkonsumpcyjnych.Pojawiały
siętakżeopinie,jakżebliskienaszymczasom,żeluksusjestnieuchwytnyiniedokońcadefnio-
walnypoprzezto,żedotyczyonzarównopotrzebposiadaniadóbrwszelakich,jakikreowaniazmy-
słowychodczućkształtującychnowespołeczeństwakonsumpcyjneorazpobudzająceprzemiany
intelektualne.JamesSteuartwewstępiedoswojegoopracowaniaZapytanieozasadyekonomiipo-
litycznejz1767rokupodnosił,żenależykategoryzowaćluksus.Odmienniepowinienbyćonrozpa-
trywanywramach:moralnych,fzycznych,ekonomicznychczypolitycznych.Zjednejstronyluksus
tonieumiarkowanezaspakajanienaturalnychpragnień.Jedniwluksusiewidząprostąkonsumpcję
opartąnakupowaniuiużytkowaniu,inniłącząluksuszezmysłami,odczuciamizwiązanymizposia-
daniemiużytkowaniemluksusowychprzedmiotów-czyliwyjątkowych-owysokiejjakości16.
Wosiemnastymwieku,szczególnienagrunciehandlowym,dostrzeganodwojakiepodejście
doluksusu-opartenastarychinowychzasadach17.
Wyraźniepodkreślanofakt,żedążeniedoluksusupobudzaprzemysłihandelorazmoże
stanowićjednozgłównychniematerialnychźródełdobrobytunarodowego.Takopisywanotękwe-
stięwencyklopediiDiderota:(...)NawetgdybyFrancjazaniedbałaswojerolnictwoipodstawowe
produktyorazdrugiejpotrzeby,nadalmiałabybardzobogateźródłahandlu[...]Pozatymutrzymy-
wałabyswójluksuspoprzezmodę:tennaród,takdługopodziwianywEuropie,jestdodziśnaślad-
owany[...]luksussamwsobiestanowiłbyśrodekzaradczy,ponieważzapewniłbyutrzymaniewielu
pracownikommodyiopóźniłbybankructwopaństwa(...)18.
Międzynarodowawymianatowarówrównieżpodsycapotrzebęluksusuwypływającązdo-
stępnościnowych,egzotycznychproduktów.Kategoryzowanonawetnajważniejszetowaryluksuso-
wewyrobukrajowegoizagranicznego.Dzielonojenamniejibardziejluksusowedobraoraznata-
kie,któreuchodzązaluksusowedlaposzczególnychwarstwspołeczeństwa.Dostrzeganonietylko
samfaktposiadaniatowarów,alerównieżobnoszeniesięzestanemposiadaniapoprzezaktywne,
anawetostentacyjneobnoszeniesięluksusem,któregowymiarorazpostaćokreślałystopieńma-
jętnościipozycjispołecznejkonsumenta.Generalniedodóbrluksusowychzaliczanomiędzyinny-
mi:biżuterię,wina,przyprawy,kawę,herbatę,cukier,barwniki,egzotycznedrewna,zegary,zabawki,
porcelanę,meble,koronkiorazmateriały-jedwabne,muślinoweczydobrejklasybawełnianetka-
ninybieliźniane19.Jean-JacquesRousseauwswoimdzieleDiscourssurl;Économiepolitiquez1755
rokuwskazał,żewspółczesnyczłowiekniejestwartdlapaństwawięcejniżwartośćjegokonsump-
cjiorazżeluksusowewydatkisąpodstawowącechąpostępuwsztuceinauce20.Tymsamym,dzięki
rosnącejkonsumpcjiorazdążeniomdorozwojugospodarczego,takżerynekwytwarzaniatkanin
jedwabnychpodlegałciągłymzmianomwrytmnajnowszychplanówimożliwościpolitycznych,pro-
dukcyjnych,technicznychorazhandlowych.
16
BergMaxine,EgerElizabeth,LuxuryintheEighteenthCentury.Debates,DesiresandDelectableGoods,Pal-
graveMacmillanUK,2003,s.11.
17
Więcejotakzwanymstaryminowymluksusiewdziale:Handel.
18
DiderotDenis,D’AlembertJean,L;Encyclopédie,autrementnomméleDictionnaireraisonnédessciences,des
artsetdesmétiers,tomIX,1765,hasło:luksus(luxe),s.765.
19
BergMaxine,EgerElizabeth,LuxuryintheEighteenthCentury.Debates,DesiresandDelectableGoods,Pal-
20
graveMacmillanUK,2003,s.13.
Tamże,s.34.
