Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
samegoColberta:(...)modajestdlaFrancjitylewartacokopalniezłotawPerudlaHiszpanii(...)29.
Wpierwszychfrancuskichdużychmanufakturach,zakładanychwlatach70.i80.XVIIwieku
nierzadkopracowalipoczątkowowłoscyrzemieślnicy-tkaczeuchodzącywciążzanajbardziejdo-
świadczonych.WieluznichtrafałodoFrancjizLukki,FlorencjiczyMediolanu.Włoscytkaczespe-
cjalizowalisięprzedewszystkimwewzorzystychaksamitachjedwabnychwnajróżniejszychodmia-
nach(aksamitystrzyżone,altembasy,brokatycyzelowaneipętelkoweorazaksamitypołyskujące)30.
Naówczesnyeuropejskiprzemysłjedwabniczyskładałysiędziesiątkimanufakturnierzadko
zrzeszonychmiejscowowcechachrzemieślniczych31,któresprawowałypieczęnadjakościąpro-
dukcjiiwrazzcechamikupieckimi32-nadhandlem.Oboktkactwaipasamonictwawcechach
występowalitakżewytwórcyzłotychkoronek,przędzbrokatowych,pończosznicyjedwabni,rze-
mieślnicyzajmującysięprzygotowaniemsurowcadoprodukcjiorazbarwiarze.MetropoliaLyonu,
podkonieclat80.XVIIIwieku,liczyłaponad140tysięcymieszkańców,zczegoprawiejednaczwar-
taznichpracowaławjedwabnictwie33.WsamymLyonienaprzestrzenicałegowiekupracowało
ponadtysiącdesenistów,którzyznanisązimieniainazwiska34.Wśródnichzpewnościąpracowali
iinni,którychdziśnieznamy.Częśćznichpracowała3-5lat,alebylitakżeitacy,którzycałeswoje
życiezawodowepoświęcilitejprofesjibędącaktywnymiprzez20-30lat.
CiągłewsparciedworuwWersaluażdoRewolucjiFrancuskiejorazrosnącarolaFrancjiwkre-
owaniunowychtrendówwmodzieeuropejskiej,przyczyniłysiędowysunięciafrancuskichjedwa-
biównapierwszemiejsce.Wosiemnastymwiekuwprodukcjitkaninjedwabnychprzodowałyko-
lejno:francuskiemanufakturywLyonie(odokoło8tysięcykrosienw1739rokudomaksymalnie18
tysięcykrosienw1784roku35)36orazwłoskiedziałająceodseteklatwWenecji(800-1000krosien
około1750roku37),GenuiiLucce.Angielskiejedwabnictwostopniowopojawiasięnaeuropejskim
rynkuwdrugiejpołowieXVIIwieku,kiedytodopodlondyńskiejosadySpitalfelds38docierajągłów-
niefrancuscyemigranci(Hugenoci),częstodobrzyrzemieślnicy,wtymtakżetkaczejedwabiu39.
NaprzełomieXVIIiXVIIIwieku(odokoło1685roku)zaczęlitkaćwzorzystetkaninyjedwabne40,
tworząccorazważniejszywEuropiezespółmanufakturjedwabniczychwSpitalfelds41.Niewielkie
29
WarnerFrank,ThesilkIndustryoftheUnitedKingdom,London1921,s.41.
30
KrupaNatalia,WłoskietkaninyaksamitnezXViXVIwiekuwzabytkowychtekstyliachzeskarbcakatedryna
Wawelu,Kraków2013,s.29-30.
31
Cechrzemieślniczy-organizacjaskupiającakonkretnysektorprodukcjirzemieślniczejlubróżnychwytwórców.
32
WZachodniejEuropiecechykupieckienazywanotakżegildiamikupieckimi.
33
PerezLiliane,InventinginaWorldofGuilds:SilkFabricsinEighteenth-centuryLyon,CambridgeUniversity
Press,2008,s.237-238.
34
MillerLesleyEllis,Dictionaryofeighteenthcenturyfrenchsilkdesigners,ThePasoldResearchFund,2015,
s.1-493.
35
TurnauIrena,ModaitechnikawłókienniczawEuropieodXVIdoXVIIIwieku,InstytutHistoriiKulturyMaterial-
nejPAN,Ossolineum,Wrocław1984,s.161.
36
WprzededniuWielkiejRewolucjiFrancuskiejlyońskaarmiatkaczypracującychwmanufakturachjedwabni-
czychliczyłaokoło12700osób.Wtrakcierewolucjiliczbaichspadłaopołowę.Dużeożywienienastąpiłopo
1800roku,kiedytodo1812rokuLyonpotrafłzatrudniaćdook.15tys.pracowników,awmieścietym,podko-
niecpierwszejdekadyXIXwiekuczynnychbyłookoło10tys.krosien.W1825rokuwLyoniepracowałojuż20
tys.krosien.Źródło:PorterGeorgeRichardson,Atreatiseontheorigin,progressiveimprovementandpresent
stateofthesilkmanufacture,London1830,s.48.
37
TurnauIrena,ModaitechnikawłókienniczawEuropieodXVIdoXVIIIwieku,InstytutHistoriiKulturyMaterial-
nejPAN,Ossolineum,Wrocław1984,s.155.
38
Trwaożywionadyskusjapomiędzywspółczesnymibadaczamihistoriinatematwyższościrynkuprodukcjiihan-
dlutkaninamijedwabnymipomiędzyAngliąaFrancjąwXVIIIwieku.Corazczęściejuważasię,żeówczesny
francuskiprzemysłjedwabniczydziałałsprawniej-międzyinnymidziękiwyższościartystycznejfrancuskich
desenistóworazsprawniejszemuwprowadzaniunowychrozwiązańtechnicznychwprodukcjijedwabi.Źródło:
CassonCatherineandDodgsonMark,DesigningforInnovation:CooperationandCompetitioninEnglishCot-
ton,Silk,andPotteryFirms,1750–1860,s.257,https://www.cambridge.org/core,[dostęp:styczeń2021].
39
WarnerFrank,ThesilkIndustryoftheUnitedKingdom,London1921,s.41-42.
40
Dziękidynamicznemurozwojowiangielskichmanufakturjedwabniczychwedługraportówangielskichtkaczy
składanychbrytyjskiemuparlamentowiwynikało,żehandeljedwabiamiwLondyniewroku1713byłdwudzie-
stokrotniewiększyniżprzedrokiem1664.Źródło:WarnerFrank,ThesilkIndustryoftheUnitedKingdom,Lon-
don1921,s.51i86.
41
Tymsamymmożnastwierdzić,żeangielskietkactwojedwabiuwiekuXVIIIposiadaczęściowokorzenie
francuskie.
