Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JerzegoGrotowskiegodoświadczanieRosji
[Grotowski:]CodlaCiebiejesthumanizmem?
[Allan:]Poszanowaniecudzejsamotności.
[Grotowski:]Humanizmnapewnozaczynasięodposzanowania
cudzejsamotności.Aleurzeczywistniasięwłaśnieprzezprzełamanie
ludzkiejsamotności,któraprzecieżjestprzedsionkiemśmierci.
[Allan(śmiejesię):]MówiszjakksiążęMyszkin.
Awięcioni,takżeoniwtymmieściezarażenisąDostojewskim.
Odpowiadammu,żemarację.Żekażdyznas,ludzi,którzyposzuku-
jąnowejetyki,wypełnionyjestDostojewskim,ponieważtakjakon
stajemywobliczuostatecznychproblemówludzkiegolosu:samotności
iśmierci.
Alenaszaodpowiedźnieoczekujesankcjiiafirmacjinadnatural-
nych.Wmoimosobistym,głębokimprzekonaniuczłowiekwyzwala
sięodsamotnościiśmierci,jeśliprzekraczamałośćswojegokruchego
«ja».Przezspołeczeństwo,przeztwórczyudziałwrzeczywistości
ludzkiejczłowiekniejakowrastawrzeczywistośćpowszechną,wjed-
nośćprzyrody”4.
Wartozauważyć,żejużwtedyzostałazasygnalizowanaprzez
Grotowskiegokluczowaproblematykacałejjegopóźniejszejtwórczości.
AprzytejokazjibogatejSzwajcariiprzeciwstawiaontakiotoobraz:
flNaszeoczyniezawszesąspokojne,ustaniezawszesyteinieraz
gorzkie,ubranianierazsprzedlatibutyołatanychzelówkach.Alejest
wnas,nawetwnaszychniezadowoleniachigoryczach,jakieśpoczu-
ciewspólnejszansy,napięciewewnętrzne,głódbiblijnych«wybrań-
ców»,którzypragnąjednakosiągnąć«ziemięobiecaną»”5.
GrotowskiczęstowracałdoutworówDostojewskiego,częstoteż
naniegosiępowoływał.Jużw1960rokuLudwikFlaszenpiszewimie-
niukierownictwaTeatru13Rzędów:flCzymdlaRosjanDostojewski,
tymdlaPolakówliteraturaromantyczna.Chcącwięcgodzićwsekretne
pokładyduchoweswegowidza,najporęczniejpolskiemuteatrowi
posługiwaćsięwtymceluarcydziełamiromantyzmunarodowego.Ipo-
przezniedocieraćdopodstawowychdylematówdoliczłowieczej”6.
Rozwinięcieiuzasadnienietakiegopogląduznajdujesięwarty-
kuleFlaszenazamieszczonymwprogramiedoIdioty7,zaśwpóźniej-
szymniemalodziesięciolecietekścieGrotowskiegoTeatrarytuał
możemyprzeczytać:flWromantyzmiepolskimistniejąrównieżpróby
odsłonięciasekretnychmotywówludzkiegopostępowania:możnaby
powiedzieć,żezawierałonpewienrysdziełaDostojewskiego-pe-
netracjęnaturyludzkiejodstronyjejmotywówniejasnych,poprzez
11
