Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1
Język–naród–państwo
Język–naród–państwo
Charakterystykaogólna
Powiązaniamiędzyjęzykiemajegootoczeniemspołeczno-politycznymogniskują
sięwrelacjachjęzyk–naród–państwo.Relacjetesąjednocześnienajbardziej
widocznym,nietylkodlaspecjalistów,aleidlaszerokiejpubliczności,przejawempo-
wiązańmiędzysferąjęzykowąaspołeczno-polityczną.Dlategoteżanalizarelacjijęzyk
–naród–państwojestdobrympunktemwyjściadorozważańnadtym,cowtejksiążce
określasięjakospołecznefunkcjonowaniejęzyków.
Wedługpotocznejopinii(zwłaszczawPolsce),istniejesilnyzwiązekmiędzyjęzy-
kiemanarodemorazmiędzynarodemapaństwem:językokreślanarodowość,narody
dążądoniepodległości,czyliposiadaniawłasnegopaństwa.Opiniatakajesttakże
nieobcanaukowcomzajmującymsiętematykąetniczną:traktująonizwyklejęzykza
bardzoważny,jeślinienajważniejszy,czynnikkształtującygrupyetniczne(narodowoś-
ci)1.Dlapropagatorówideinarodowej,zwłaszczawjejromantycznymwydaniu,związek
naroduzjęzykiemiprawonarodówdoniepodległościsąniekwestionowanymidogma-
tami.Gdybyrzeczywiściezależnośćjęzyk–naród–państwomiałacharaktermecha-
niczny,naświecieistniałobytylepaństw,ilejęzyków:wkażdympaństwiebyłbytylko
jedenjęzykikażdyjęzykbyłbyużywanytylkowjednympaństwie.Rzeczywistośćprzeczy
temumodelowi,choćtrzebaprzyznać,żeEuropajestmubliska.Niezgodnośćmiędzy
granicamipaństwowymiagranicamietnicznymiijęzykowymidasięwyjaśnićmigracja-
miludności,przesunięciamigranic2,rozpadempaństw(wwynikuktórychtensamjęzyk
jestużywanywkilkupaństwach-sukcesorach),atakżeprzyjęciemjakojęzykapaństwo-
wegojęzykainnegopaństwabezprzyjęciajegoświadomościnarodowej.
1Obszerneomówienieliteratury(polskiejizagranicznej,główniefrancuskiej)natematetniczności,
wtymgenezynarodów(grupetnicznych)irolijęzykajakoczynnikaetnotwórczego,zawierająm.in.prace
W.Żelaznego(2006;2000,zwł.rozdz.IV:Teoretycznezagadnieniaetniczności).Problemgenezynarodów
omawiateżdokładnieA.Kłoskowska(2005).Syntetycznyprzeglądpoglądównatematgenezyitypównarodów
inacjonalizmówzawierareferatW.Konarskiego(2004).Oliteraturzenatematkonkretnychkwestiizwiąza-
nychzetnicznością,narodami,nacjonalizmemitp.będziejeszczemowawdalszejczęścipracy.
2Por.analizęprzyczynpowstawaniamniejszościnarodowychwobszarachprzygranicznychuM.Kotera
(1998).
13
