Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wkonflikcieinteresówekonomicznychkolonistówbrytyjskichwAmerycezinteresami
metropolii.
Szczególniemocnonapostawyiświadomośćludzioddziałujepoczuciekrzywdy
iwyzyskuwystępującewdwusytuacjach:dużejbiedy(októrąobwiniasięobcych)iwy-
sokiejzamożnościpołączonejzpoczuciemłożenianainnych–nainneobszary,państwo
jakocałośćitp.Pierwszasytuacjapowodowaławprzeszłościm.in.ruchyantykolonialne
inarodowowyzwoleńcze.Drugąsytuacjęspotykasięwbogatychregionachperyferyj-
nych(politycznieigeograficznie).Przykłademtegomogąbyćnp.etnoregionalizmy
(katalońskiibaskijski)wHiszpanii42czyregionalizmy,etnoregionalizmyiquasi-etnore-
gionalizmywpółnocnychWłoszech43,atakżeruchynarodowewdawnejJugosławii
idawnymZSRR,gdzienajsilniejszetendencjeodśrodkowewystępowaływnajbogat-
szychrepublikach(SłoweniiiChorwacjiwJugosławiiirepublikachbałtyckichZSRR),
anawetpojawieniesięzalążkówregionalizmu(nacjonalizmu)angielskiegowWielkiej
Brytaniiwreakcjinazbytduże(zdaniemAnglików)przywilejeSzkocjiiWaliiwwyniku
dewolucji(przekazaniauprawnieńregionom)w1999r.44
Konfliktinteresówekonomicznychirólspołecznychmożebyćstymulatoremru-
chównarodowychwśródmieszkańcówdanegoobszaruskierowanychprzeciwinnym
mieszkańcomtegosamegoobszaru.Dziejesiętakwówczas,gdypodziałyekonomicz-
no-społecznenakładająsięnapodziałyetniczne.Wtedywalkaointeresyekonomicz-
nejestjednocześniewalkązobcymi45.Jesttom.in.przypadekruchównarodowych
wEuropieŚrodkowejwXIXw.(konfliktpolsko-ukraiński,polsko-litewski,żydo-
wsko-polski,niemiecko-czeskiitp.).Współcześniewwielulokalnychkonfliktachna
świecietrudnooddzielićelementspołeczno-ekonomicznyodetnicznego.Dotakich
należym.in.przypadekruchuIndianzmeksykańskiegostanuChiapas46wymierzone-
gowbogatychlatyfundystów,potomkówhiszpańskichkonkwistadorów,czyteżIndian
andyjskichdążącychjednocześniedopoprawyswojejsytuacjispołeczno-ekonomicz-
nejiafirmacjiswojejkultury47.
42Por.np.:Szul(1988),Lasuén(1985).
43Por.Trono(1995).
44WwynikutychreformSzkocjaiWaliauzyskałypewnąautonomięwsprawachgospodarczychispołecz-
nych,powstałytamparlamentyirządy.WytworzyłasięasymetrycznasytuacjaniekorzystnadlaAnglii:np.
deputowaniszkoccyiwalijscydoparlamentubrytyjskiegomogądecydowaćosprawachdotyczącychAnglii
(gospodarczych,oświatowychitp.)pozostawionychwgestiiwładzcentralnych,podczasgdyAnglicytakiej
możliwościwpływanianadecyzjeregionalnychwładzSzkocjiiWaliiniemają.Smaczkudodajefakt,żeod
czasupołączeniaparlamentówSzkocjiiAngliinapocz.XVIIIw.Szkocjabyławparlamenciebrytyjskim
celowonadreprezentowana.Nadreprezentacjatazostałazlikwidowanadopierowkilkalatpo„dewolucji”.
Ponadto,icojestbardzoważne,rządySzkocjiiWaliiuzyskałyistotnemożliwościwspieraniarozwojugospo-
darczego(wtymprzyciąganiainwestycji),którychniemająregionyangielskie.Por.:Chalmers(2002),Raines
(2000).
45Naróżnicewpoziomierozwojuekonomicznegojakomotoruruchównarodowychzwracająszczególnie
mocnouwagę„moderniści”zE.Gellneremnaczele,przezconiekiedyzarzucaimsię„wąskideterminizm
ekonomiczny”.Por.Hearn(2006,s.108in.).
46Obszernąanalizętegoruchuzawieram.in.pracaM.Castellsa(2008,podrozdz.:Meksykańscyzapatyści:
pierwszyinformacyjnyruchpartyzancki,s.79–88).
47Por.Posern-Zieliński(2004).
31
