Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
onimiczneimponderabilia…
11
typologiaopierasięprzedewszystkimnarelacjipomiędzynazwąwłasnąaiden-
tyfikowanymprzezniąobiektem1.Dychotomicznycharakterpierwszegoetapu
klasyfikacjiodrazueliminowałkryteriumformalnejakomożliwykontekstteo-
retycznychrozpoznań–ijużwtymmiejscuzauważyćmożna,żepóźniejszy
metodologicznyrozdziałonomastykiuzualnejiliterackiejbyłpoprostunieunik-
niony2.Opierającsięzatemnakryteriumsemantycznym,M.Kucaławyodrębnił
trzyklasyonimów,ilustrującsweustaleniaodpowiednimiprzykładami–sąto:
1.określenia,któreniewykazujążadnychsemantycznychskojarzeńzżywymi
wyrazamipospolitymi,np.większość(tozastrzeżenieM.Kucały)antropo-
nimów(wtymniektóretylkonazwiska),hydronimówiurbonimów,np.War-
szawaczyWisła;
2.
określeniawykazującetakieskojarzenia,jednakasocjacjeteniemajązwiązku
zoznaczanymdesygnatem–tubadaczlokujenazwiskatypuCzarny,Kulawy;
hydronimyrodzajuBiałainiektórenazwymiejscowości,np.Podlesie;
3.określeniawykazującepodobnegorodzajuzwiązeksemantycznyzdesygna-
tem,jakiwystępujemiędzywyrazempospolitymijegodesygnatami,np.prze-
zwiskatypuGadułaczymikrotoponimywskazującenarealnecechydesyg-
natu,np.ZaLasem.
Typologiępodsumowujeistotnakonstatacja:nJeślijakaśnazwanależydo
grupypierwszejlubdrugiej,tojestrzecząoczywistą[sic!],żetojestnazwa
własna.Jeślinatomiastnazwazgadzasięzrzeczywistymicechamidesygnatów,
tzn.nazwaodpowiadaznaczenioworzeczynazywanej,tonormalniemamytu
doczynieniaznomenappellativum”(Kucała2000:235).Alejużwnastępnym
zdaniubadaczzauważa,żerzeczjednakniejesttakaprosta,ponieważzgodne
zrzeczywistymicechamitoponimytypuBrzegtoprzecieżnominapropria(zob.
Kucała2000:235).Spostrzeżenietoprowadzidowniosku,że:nindywidual-
nośćjestzasadniczącechąnazwwłasnych,wprzeciwieństwiedopowszech-
nościwyrazówpospolitych.Nazwajestzawszenazwąwłasną,jeślijestwniej
1Jakdalekądrogęprzeszłybadaniaonomastycznepokazująm.in.ustalenia
M.Rutkowskiegodotyczącefunkcjonalnościonimówwróżnychtypachtekstów,za
punktwyjściaprzyjmującegotyprelacjipomiędzynazwąwłasnąakomponentami
aktukomunikacji(Rutkowski2001:7–29).
2JakzauważaM.Rutkowski,nGłównynurtteoretycznychopracowańnazw
własnychdążydouchwyceniaiwyszczególnieniacechcharakterystycznychpro-
priówwujęciuprzedewszystkimsystemowym.Nazwawłasnajestpostrzeganajako
elementcałościowegoiabstrakcyjnegosystemujęzyka,którywkonkretnychaktach
komunikacjisłużyjakowzorzec,punktodniesieniaorazrezerwuar»materiału«
isposobujegozorganizowania”(Rutkowski2016:161).
