Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
D.Krzemińska,Językidyskurscodziennyosóbzniepełnosprawnościąintelektualną,Kraków2012
ISBN:978-83-7587-987-2,©byDorotaKrzemińska,2012;©byOficynaWydawnicza„Impuls”,2012
24
1.Rozważaniaospołecznejnaturzejęzyka
Dokładnaanalizapowyższegostwierdzeniapozwalazauważyćzawartewnim
spostrzeżeniaowspółzależnościstrukturyspołeczeństwaipoglądunaświatoraz
wpływiejęzykanamyślenieizachowaniakomunikacyjne.Zatemzacytowanepo-
wyżejstwierdzeniemożnauznaćzaświadomąkontynuacjęideiW.vonHumbol-
dtaorazE.SapiraiB.L.Whorfa,nacozwracająuwagęnp.R.Wardghaugh(1986)
iS.Grabias(1997),któryjednocześniezauważa,żetowłaśnieodB.L.Whorfa
B.Bernstein„zapożyczył”pojęcie„sposobymówienia”
.Dokonujączaśbadań
wśródbrytyjskichuczniówpochodzącychzdwóchróżnychklasspołecznych:
robotniczejiśredniej,wyprowadziłwniosek,żewkażdymjęzykurozwiniętego
społeczeństwaobserwujesięwielesposobówmówienia,któreuwarunkowanesą
przezstrukturęludzkiejzbiorowości:
[…]określonaformarelacjispołecznejlub–ogólniej–strukturaspołecznageneruje
odrębneformylubkodyjęzykowe,akodyteprzedewszystkimprzekazująkulturę,
czyniąckoniecznympewientypzachowania(B.Bernstein,1980b,s.90).
WprowadzonetutajpojęciekodujęzykowegoB.Bernsteinwiążezterminem
„planowaniawerbalnego”
,któredefiniujejako
[…]przyswajanąwsposóbukrytyzasadąregulatywną,któraselekcjonujeiintegruje
istotneznaczenia,formyichrealizacjiitworzeniekontekstów(1990,s.216).
JaktwierdząZ.BokszańskiiM.Ziółkowski,kodjęzykowywkoncepcjachB.Bern-
steina
[…]stajesięzasadąregulatywną,którarządziwprawdziem.in.własnościamiuży-
ciajęzyka,leczniemożnajejmocyregulatywnejsprowadzaćwyłączniedotego
poziomu.Pojęciekoduodnosisiębowiemdo„gramatyksemiotycznych”,kształto-
wanychprzezzasadypodziałupracy,władzyikontrolisymbolicznej,kształtujących
zaśprzedewszystkimorientacjewobecznaczeńzewzględunawłasnościkonteks-
tówkomunikowania,adopieropoprzezteprocesy–takżespecycznecechyużycia
mowy,głównienapoziomiewyborówiuporządkowańsemantycznych(B.Bernstein,
1990,s.9–10).
ZkoleiS.Grabias(1997)wyjaśnia,żewrozumieniuB.Bernsteinakodję-
zykowyjestczynnościąpsychiczną,determinowanąprzezstrukturęspołeczną.
Wzbiorowościludzkiejistniejąbowiemróżnorodnegrupyspołeczne;tworząone
swoistesubkultury,zktórymiwiążąsięokreślonesystemywartości.Wartościte,
utrwalonewkulturach,decydująotym,jakiemożliwościwyborusłówwtoku
porozumiewaniasięmaużytkownikdanegojęzykaorazwjakisposóbwybrane
słowazostajądostosowanedoregułgramatycznychisygnałówniewerbalnych,
takichjakgesty,mimika.Takwięcdeterminowaniekodupoleganautrwaleniu
wsłowachokreślonychustosunkowańczyrelacjidoświatairzeczy,aktóreto
relacjesąkonsekwencjąwartościprzyjętychprzezdanągrupęspołeczną.
