Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Złotoustykaznodziejaczytyrandusz?…
27
WspominamsobiecórkęonęJefego,którejojciecJefe,gdysięzwojnyzwielkim
zwycięstwemwracał,onaprzeciwjemuzswymirówienniczkamipanienkami,zbębny
iztańcywyszła.Aociec,zagłowęsięjąwszy,doniejrzekł:nOszukałaśmięisama
siebie,namilszacórko,ślubiłemPanuBogu,jeślimidazwycięstwo,cokolwiekwynidzie
pierwszegozdomumego,abychtoPanuBoguofiarowałizabił”
.Aonasięnatonic
nieprzelększy,rzekła:nGdyżciPanBógdałzwycięstwo,atakeśPanuBoguobiecał,
uczyńzemną,cośobiecał”4(II,50).
KolejnymśrodkiemstosowanymwielokrotnieprzezSkargęsąpytaniareto-
ryczne,któreniewymuszająposzukiwaniaodpowiedzi,ponieważtęodpowiedź
wsobiezawierają.Skonstruowanesątak,byczytelnikniemógłdojśćdowniosku
innegoniżwniosekwysuniętyprzezautora.Formapytajnapotęgujenapięcie
emocjonalne,silniejangażujeuwagęsłuchaczaijegouczucia.Celemstosowania
pytańretorycznychjestporuszenieczytelnikaisprawienie,byzacząłsięutożsa-
miaćzpoglądaminadawcy.WKazaniuwtórymczytamy:nAktórajestpierwsza
izasłużeńszamatkajakoojczyzna,odktórejimięmacieiwszystko,comacie,
odniejjest?”(II,38);wKazaniupiątym:nAktóryjadprędzejzarazićiskazić
państwaikrólestwamoże,jakorozterkiiniezgody?”(V,107).
PozatymSkargachętnieużywajęzykaodwołującegosiędouczuć,dzięki
czemuwywołujewodbiorcynapięcieemocjonalne:
DlaSkargimocjęzykajestwprostproporcjonalnadoporuszeniaczypobudzeniawoli
iuczućczytelnika-słuchacza.[…]WyznacznikamiSkargowskiejperswazjibyły:upo-
minania,przestrogiipobudki(Korolko1971:86).
SameKazaniasejmowewzałożeniumiałybyćwłaśnienpobudką”czynwzy-
waniemdopokuty”.Wtekściepojawiająsięsformułowania:nTegożiwysiębój-
cie”(IV,101)lubpodobne.Kaznodziejakonsekwentniezmierzałndoporuszenia
woli,zmiękczeniasercaodbiorcy[…]dążyłświadomiedorozwinięciairozbu-
dowaniaemotywnejsferywretorycznejperswazji(movere)”(Korolko,Tazbir
1972:XCI).Należyprzytympamiętać,żeKazaniasejmowebyłyprzeznaczone
dlaodbiorcyszesnastowiecznego,azatemtokichwykładumusiałodpowiadać
jegomentalności.
Skargastarałsięstaleutrzymywaćkontaktzczytelnikiem,zatrzymaćjego
uwagęprzezzaciekawienie.Realizacjitegocelusłużyłkolejnyśrodek:stosowanie
bezpośrednichformzwrotudoodbiorcy,jakwKazaniupiątym:nTożsiędowas
4
SłowaSkargisąparafrazątekstuzKsięgiSędziów11,36.
