Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
I.Założeniateoretyczneizasadyopisu
2.Pięćdziesięciolecie1885–1935wdziejachjęzykapolskiego
Pięćdziesięciolecie1885-1935interesujenasprzedewszystkimdlatego,że
ztegookresupochodzątekstyzamieszczonewPismachzbiorowych…Józefa
Piłsudskiego,codowodzi(oczymjestmowawpoprzednimpodrozdziale),
żejesttookresjegoaktywnościpisarskiej.Wedługklasycznejkoncepcji
periodyzacjidziejówjęzykapolskiegoautorstwaZenonaKlemensiewicza
topięćdziesięciolecieobejmujeostatniokresdobynowopolskiej,której
końcowągranicęwyznaczawybuchIIwojnyświatowejw1939r.[zob.
Klemensiewicz1974,5-10].Wtymujęciudobanowopolskaobejmujepięć
epokwrozwojukultury(wtymliteraturyijęzyka):oświecenie,romantyzm,
pozytywizmirealizm,MłodąPolskę,20-leciemiędzywojenne,zktórych
każdawnosiłaokreślonewartościiwzorcemowy,aktórychewolucjadoko-
nywałasięnatleokreślonychzdarzeńhistorycznych.
Uwzględniającuwarunkowaniahistoryczne,trzebapięćdziesięciolecie
1885-1935rozpatrywaćwszerszymkontekścieczasowymdrugiejpołowy
XIXw.iperiodyzacjidziejówjęzykowejdziewiętnastowieczności[por.Dubisz
2005,585-600].Należyzatemuwzględnićtunastępującefazyrozwojowe:
-1864-1885:fazapoupadkupowstaniastyczniowego,rozwojukapitalizmu,
pracyupodstaw,realizmuwjęzykuiliteraturze;-1885-1905:fazatzw.nocy
Apuchtinowskiej,dekadentyzmu,modernizmuineoromantyzmu;-1905-1918:
faza„odwilży”porewolucji1905r.,nasilającychsiętendencjiniepodległo-
ściowych,Iwojnyświatowejiodzyskanianiepodległości;-1918-1939:faza
20-lecia-międzywojennego,odbudowyinstytucjipaństwa,budowy„szklanych
domów”,integracjiirestauracjipolszczyznyjakojęzykapaństwowego.
Wlatach1864-1885,mimodotkliwychrepresjipoupadkupowstania
styczniowegoiakcjirusyfikacyjnych,systemjęzykapolskiegorozwijałsię
wsposóbciągłynacałymetnicznymobszarzepozostającympodzabora-
mi.Przełomdwóchepokkulturowych(romantyzmuipozytywizmu),który
dokonałsięwtymczasie,spowodowałprzemianywkreacjachjęzyka
artystycznego.Romantycznemurozwojowipoezji,idącejbądźwkierunku
demokratyzacjijęzyka(AdamMickiewicz),bądźwkierunkuarchaizacji
inowatorskiegoeksperymentujęzykowego(JuliuszSłowacki,CyprianKamil
Norwid)tenokresprzeciwstawiłhegemonięprozypolifonicznejwlicznych
wariantachgatunkowychistylowych.
