Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MałgorzataAndrejczyk
ściużytkownikówpolszczyznypołączenia.Oilepowiązaniaseman-
tyczneszafiroweniebo/woda/oczyrejestrująźródłaleksykograficzne
zXIXiXXw.(SWil,SJPD),równieżwspółczesne(USJP),takpołączenia
szafirowewinogrona,szata,dniszafirowe;szafirmyśliwystępująjed-
nostkowoicharakteryzująjęzykosobniczySłowackiego.Poetaposzerza
konwencjonalnespectrumłączliwościsłowaszafirowyszukanepołą-
czeniametaforyczneopozytywnejproweniencji,np.
Wniebiosachoczyutopiłkochanek,/Imarzeniamiswoją
przyszłośćczytał;[ś]/Zdniszafirowych,złotych;jużsię
witał(BenPII,45).
Połączenieleksykalnedniszafirowewewskazanymkontekścieodsyłado
dodatnichcechkonotacyjnychszafirujakokamienia.Dodatkowo,dnisza-
firowesązłote.Przymiotnikzłotyjeszczewyraźniejeksponujeczasdo-
skonały,piękny,pomyślnyowychdniszafirowych.Wskazanyfragment
istotnyjestjeszczezjednegowzględu,mianowiciełączywsobiewszyst-
kietrzyomówionemotywyprzewodniepowiązanezbliskimsąsiedz-
twemszafiru:niebo-wniebiosach,oczy-wniebiosachoczy,woda-oczy
utopił.Omówionesplotysemantycznebezwątpieniaodnosząsiędopro-
totypowychcechkojarzeniaszafiruzniebemczywodą,awyzyskanezo-
stałyzapomocąpołączeńprzenośnych.ToteżjakdowodziT.Skubalanka,
tekstówpoetyckichSłowackiegonienależyinterpretowaćwjednejpłasz-
czyźniesemantycznej,odczytywaćwprost,czyliwpierwszejintuicji,
płaszczyznaznaczeń[ś]przedstawiatwórwielowar-
stwowy,będącysieciąróżnorakichsemantycznychrelacji
(1997,141).
Podsumowanie
Podjętetuanalizypokazują,żeSłowackikreśliwizjępięknegokrajo-
brazu-nieba,morzaczyteżosoby-zapomocąwyrazówszafiriszafi-
rowy.Wbudowaniuświataprzedstawionegooprócznazwypodstawo-
wejszafiriderywatusłowotwórczegoszafirowy,wyzyskanazostała
równieżłączliwośćtychleksemów.Wyróżnićnależystylistyczneśrodki
językowe:epitety,metafory,wtymperyfrazy.Ponadtonazwakamienia
możeodsyłaćzarównodokonkretnegodenotatu,np.morza,jakinie-
określonegowprostzjawiska:nWprzyszłychmyśliszafirze”(SenSSPIV,
278).Cowięcej,prezentowaneobserwacjepodkreślają,żeniebojesttu
zarównotronemszafirów(KorPII,344),jakiszafirowympolem(PoePD
24
