Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Wartościiwartościowanie
rozbieżnościtedająsięzauważyćdopierowrezultacieszczegółowejanalizyszeregu
wypowiedzijednegonadawcy.
Prezentowanawwystąpieniachhierarchiawartościmazawszecharakter
subiektywny.ChaimPerelmantakopisujepodstawowąróżnicęmiędzywartościami
aobiektywnąprawdą:
Przeciwieństwemprawdymożebyćtylkofałsz,ato,cojestprawdziwelubfałszywe
dlaniektórych,powinnopozostaćtakimdlawszystkich:niemożnawybieraćmiędzy
prawdąifałszem.Natomiastprzeciwieństwojednejwartościnieprzestajebyćinną
wartością,nawetjeśliprzyznawanejejznaczenieiakceptacjanieprzeszkadza,by
ewentualniepoświęcićjądlaochronywartościbardziejpodstawowej.Niczresztą
niegwarantuje,żehierarchiawartościprzyjmowanaprzezjednąosobębędzie
uznawanaprzezdrugą.Cowięcej,nicniedajepewności,żetasamaosobapozostanie
wciąguswegożyciaprzywiązanazawszedotychsamychwartości3.
Mimooczywistegosubiektywizmuwyznawanychwartościpolitycy-pragnąc
nadaćimpewienstopieńuniwersalnościiwtensposóbwzmocnićperswazyjność
swoichwypowiedzi-podejmująpróbyichobiektywizacjizapomocąodwołańdo
opiniipublicznej,dotego,copowszechne,oczywisteczywręcznaturalne.Niemal
nigdyrównieżwwypowiedziachzawierającychjawnewartościowanieniepojawiają
sięwskaźnikisubiektywności,dziękiczemusłuchaczeczęstoodbierająprezento-
waneocenyjakopowszechnieakceptowaneiobiektywnesądy4.
Wartość(pozytywną)-wznaczeniuaksjologicznym-możnazdefiniować
jakoto,cojestdobreiconadawcachce,bybyło(takie,jakiejest).Możesięonaod-
nosićdocech,stanówrzeczy,działań,osób,przedmiotówitp.5Zkoleiantywartością
(wartościąnegatywną)analogiczniejestto,cozłeiconadawcaniechce,żebybyło
zaufaniawłasnegostronnictwaitp.”(K.Szymanek,Sztukaargumentacji.Słownikterminologiczny,
Warszawa2001,s.123).Dodajmydotegojeszczezagrożeniedlapolitykównajwiększe-utratępoparcia
odbiorców,którymisąwsytuacjipublicznejtelewidzowie,czyliprzyszliwyborcy,októrychpolitycy
zabiegająwnajwiększymstopniu.
3Ch.Perelman,Nowaretorykaiwartości,w:Oretoryce.Wybranezagadnieniazteoriiliteratury,
red.J.Z.Lichański,Warszawa1995,s.100.
4Por.J.Puzynina,Odyskursieoceniającymidyrektywnymwtekstachprasycodziennej,nPoradnik
Językowy”1984,z.2,s.73.
5Zob.taż,Język…,dz.cyt.,s.68.Por.też:U.Wieczorek,Wartościowanie.Perswazja.Język,
Warszawa1999,s.21;R.Pawelec,Ometodachbadaniaosobniczegojęzykawartości,w:Językakultura,
t.3:Wartościwjęzykuitekście,red.J.Puzynina,J.Anusiewicz,Wrocław1991,s.106;J.Bartmiński,
Miejscewartościwjęzykowymobrazieświata,w:Językwkręgu…,dz.cyt.,s.62.
38
