Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podstawyteoretyczne
17
Językzatemtoswoistymagazynzbiorowegodoświadczenia,wktórymzatopiony
jestkompleksprzekonań,wyobrażeń,oceninorm.Tonietylkoskładnik,element
kulturyujmowanejwkategoriachfenomenufunkcjonalnegoikonstruktukolek-
tywnego,aleteżniezwyklebogateźródłowiedzyoczłowieku(Anusiewicz1991;
Anusiewicz,Dąbrowska,Fleischer2000).
JaksłuszniezaznaczaJolantaMaćkiewicz(1988:147–148),międzyświatopo-
glądamiutrwalonymiwjęzykachmusząistniećjednakpewnepunktywspólnealbo
chociażstyczne,gdyż–popierwsze–niemożliwebyłobytłumaczenietekstów,
a–podrugie–nwpewnychpodstawowychprzejawachświatzewnętrznywspólny
jestwszystkimludziom,wspólnesątakżepewnedoświadczeniagatunkoweztym
światemzwiązaneielementypsychikibędącewytworemtychżedoświadczeń”.
DorotaSzechińska(2005:43)uważajednak,żeistnienieuniwersaliówpojęcio-
wychludzkościuznaćnależyzarodzaj–nazwijmyto–fantazmatu,skorosą
njęzykoznawcy,którzyciąglewierząwichznalezienie”[wyróżnienie–B.J.].
Dodajejednak,żebyćmożewartozaufaćoptymizmowiAnnyWierzbickiej–
dwujęzycznejlingwistkiprowadzącejbadanianadposzukiwaniemowychatomów
myśliludzkiej,októrychistnieniuwspominalijużXVII-wiecznifilozofowie:Kar-
tezjusz,BlaisePascaliGottfriedWilhelmLeibniz16.
Zaproponowaneprzezpolskichlingwistównaprzestrzenitrzydziestoleciaob-
jaśnieniaterminujęzykowyobrazświata–jakjużwspomniałam–niesąjed-
noznaczne.DlaróżnychbadaczyJOSto:nobrazświataodbitywdanymjęzyku
narodowym”17,nstrukturapojęciowautrwalonawsystemiejęzyka”(Grzegorczy-
kowa1990:41),nzbiórprawidłowości”zawartychwzwiązkachgramatycznych
istrukturachleksyki,pokazującychswoistedladanegojęzykasposobywidzenia
świata(Tokarski1993:358).Atakże:zawartawjęzykuinterpretacjarzeczywisto-
ścidającasięująćwzespółsądówoświecie(Bartmiński2009:12),nokreślony
sposóbujmowaniaprzezjęzykrzeczywistości”(Anusiewicz1994:113)czy–
wedlejednejznowszychdefinicji–nponadjednostkowa(społeczna)interpretacja
rzeczywistości[...]istniejącawpostacistrukturypojęciowejwumyśleiwyra-
16AnnaWierzbicka(1991,2004,2006)swoimibadaniamidowodzi,żeistniejąpewnesegmenty
pojęciowe,któremająekwiwalentywewszystkichjęzykach(exactsemanticequivalents),np.:JA,
DOBRY,DUŻY,UMIERAĆ,MYŚLEĆ,BARDZO.
17JesttoukutaprzezWaleregoPisarkapierwszadefinicjajęzykowegoobrazuświata,która
pojawiłasięwpolskimdyskursiejęzykoznawczym,mocnoosadzonawamerykańskiej,sapirowsko-
-whorfowskiejlingwistyceantropologicznej(EWJ/SU:143).Zaznaczęwtymmiejscu,żewtoku
wywodu,przytaczającdanezesłownikówlubencyklopedii,stosowaćbędęzapiszawierającyprzy-
pisanykażdejpublikacjiskrót(ichrozwinięcieznajdujesięwczęściAwykazubibliograficznego),
wnawiasiekwadratowymtomlubczęśćdzieła,podwukropkuzaśnumerstrony,naktórejznajduje
sięprzywoływanyartykułhasłowy.Przykładowo:WSJP/BD[1]:123odsyładopierwszegotomu
słownikaBogusławaDunaja(2007b:123).
