Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
EwaKosowska
Pomiającwtymmiejscuwielorakiezwiązkimiędzyjęzykiemikulturą,
którepozwalałynasformułowanierozmaitychkomunikacyjnychkoncepcjikul-
tury,chciałabymzatrzymaćsięprzypojęciukontekstu,które–zaaplikowanedo
badańkulturologicznych–dlakażdejztychkoncepcjimaznaczeniafundamen-
talne.Badaniakontekstowe,zarównowjęzykoznawstwie,jakiantropologii,są
siłąrzeczyzwiązanezinterpretacjamihistorycznymi.Rozwójposzczególnych
językówetnicznychwygenerowałswoistesystemyporozumiewaniasięokreś-
lonychgrupużytkowników.Przezstosunkowodługiczasjęzykitepodtrzymy-
wałytradycyjnieutrwalonąodrębnośćkultur,którychnosicielenaderczęsto
uznawaliznanesobierozwiązania,przekazywanezpokolenianapokolenie,
zajedyniesłuszneiwartościowe.Zasadaflswój–obcy”nakazywałanietylko
poszanowaniedorobkuwłasnejspołeczności,aleitraktowaniegojakodorobek
wzorcowy,którynależyupowszechniaćwśródinnychlubprzeciwnie–chronić
goprzedobcymiwpływami.Kontaktymiędzykulturowe,znaneoddawna
iprzybierającerozmaitepostaci,aobecnieupowszechnianenabezpreceden-
sowąskalę,niewewszystkichepokachcieszyłysiętakimuznaniemjakdzisiaj.
Dlategorozwójposzczególnychkultur,względnieizolowanychiwdużejmierze
zdanychnasiebie,przebiegałwrozmaitymtempieidoprowadziłdoobserwo-
wanegodzisiajzróżnicowania,którezwolennicyglobalizacjizjednejstrony
starająsięzminimalizować,azdrugiej–wykorzystywaćwposzukiwaniu
optymalnych,powszechniesprawdzającychsięrozwiązań.
WiedzaokulturzeodXIXwiekustałasięprzedmiotemzainteresowania
wyodrębnionejgrupynauk,alemimowieloaspektowychbadańciąglejestjesz-
czewąskądziedziną.Owszem,rozwianesąiznaczącopogłębianeodpowiedzi
napytania,któresformułowanojużwstarożytności,alesamrepertuarpytań
fundamentalnychwspółcześnieposzerzyłsięwniewielkimstopniu.Możnaza-
ryzykowaćtwierdzenie,żeznacznaczęśćrefleksjinadkulturądotyczykultury
człowiekajakotakiego,człowiekauniwersalnego,człowiekaabstrakcyjnego,
modelowego,będącegoprzedmiotemnamysłufilozofów.Natomiastwiedza
okompetencjach,potrzebachiaspiracjachludziwychowanychwkonkretnym
systemiekulturowymwciążbywauznawanazamarginalną,wstydliwą,tchnącą
prowincjonalizmemizaściankowością.WwiekuXIXnagruncieromantycz-
nychiporomantycznychfascynacjiproblememnarodowości,poszukiwaniem
korzeniitradycjipracanadodtworzeniemdziejówposzczególnychkultur
wydawałasięoczywistością,alewówczas–zgodniezakceptowaną,wąską
definicjąkultury–owahistoriaograniczałasiędoprześledzenianajwybitniej-
szychosiągnięćdanegonaroduwzakresiewiedzy,sztuki,wierzeń,aniekiedy
takżespektakularnychobyczajów.Repertuartego,conajbardziejwartościowe
wtradycjidanejspołeczności,byłwspólnydlacałejniemalEuropy,aczęściowo
równieżdlaobuAmeryk,ijemupodporządkowanezostałybadanianadswo-
istościąposzczególnychkultur.Takasytuacjaniesprzyjałapoznawaniukon-
tekstukulturowego,wktórymrodziłysięirozwiałyspecyficzne,aniekiedy
