Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
RozdziałI
wszechniejszy”131.ZkoleitakżenieprzyjacielstwierdzametamorfozęParyża.
uNagłazmianadokonałasięwnastrojach,piszeangielskioficer,jeniecnaparol.
Największeprzygnębienieprzemieniłosięwufnośćbezmiary”132.uOdtegomo-
mentu–piszeHiszpanRodriguezwksiążce,któraodpierwszejdoostatniejstro-
nyjestohydnympamfletemnacesarza–radośćizabawa,którymparyżanienie
moglisięoddawaćprzezbardzodługiczas,zaczęłysięodradzaćiujawniaćpod-
czasspektakli,wtowarzystwieiwszędzieindziej”133.Istniejewreszciejeszczeinne
świadectwo,niemniejrozstrzygające,czyligiełda,któraniekierujesięuczuciami
ogółuaniduchempoświęcenia.Renta,którejkurs8styczniaoscylowałpomiędzy
48i50frankami,aktóra4lutegonawiadomośćoporażcepodLaRothièrespadła
do47,75,11lutegonawieśćozwycięstwiepodChampaubertwzrosłado56,50
ido3marcajejkursutrzymywałsiępomiędzy57i54134.Takahossadowodziła,
żeprzywróconazostaławiarawnapoleońskąfortunę–bóstwo,któremustarożyt-
niwznosiliołtarze.Rozumowanie,żesukcesycesarzaodwlekałytylkojegoupa-
dekiwcalemuniezapobiegały,nieprzekonywałonikogo.Jeśligiełdamyślałaby
wtensposób,spadłabynawieśćofrancuskichzwycięstwach,ponieważteodra-
czałytylkodefinitywnytriumfaliantów,czylipokój.JakicałaFrancjagiełdateż
chciałapokoju,alemiałanadziejęnapokójzwycięski,ijakwszyscyFrancuziwi-
działagojakonarzuconegoaliantomprzezzwycięskiegocesarza.
PodczasgdyzwycięskiebitwyporuszyłysercaipobudziłyduchawParyżu
inaprowincji135,wzajętychdepartamentachzbrodniekozakówiPrusaków136
wywoływałymściwygniew.PrzekraczającRen,alianciwydaliwprawdzieuspo-
kajająceproklamacjeinawetwpierwszychdniachinwazjiudawałoimsięutrzy-
mywaćdyscyplinę.Jednakjużprzechwałkioficerów,ichobraźliwewypowiedzi,
ichdobórsłów,kiedymówili,żeprzyszliunałożyćkaganiec”Francji137,zrażały
131RaportPasquiera,16lutego.Arch.nar.,AF.IV,1534.
132Journald’unprisonnieranglais,95.
133Relationdecequis’estpasséàParisàl’époquedeladéchéancedeBuonaparte(Paris,1814,in-8),str.22.
134PatrzuMoniteur”odstyczniadomarcaalboraczejraportyPasquieraikomunikatypolicyjnezate
miesiące(Arch.nar.,AF.IV,1534iF.7,3737),gdziesąszczegółoweprzyczyny,jakuważano,wzro-
stównagiełdzie:nadziejenapokój,zwycięstwaNapoleona,przybyciaksięciaVicenzydoChâtillon,
wieściozawieszeniubroni,odcięcieBlüchera,cesarzosobiściekierującydziałaniamiitd.
135ChoćnietakczułaizmiennawswoichodczuciachjakParyż,prowincjaodzyskałaspokójiufność
nawieśćozwycięstwachcesarza.Powieluwsiachkrążyławieść,żewrógzbierasiędoopuszczenia
Francji.Raportyprefektów,komisarzypolicji,specjalnychwysłannikóworazraportyhrabiegoFra-
nçoisod14lutegodo6marca.Arch.nar.,AF.IV,1668;F.7,3043,3772,4290i4291.Prefektdepar-
tamentuAubedoClarke’a,6marca;prefektdepartamentuYonnedoClarke’a,2marca;generałAllix
doClarke’a,Noyers,2marcaitd.Arch.woj.
136WlokalnejpamięciPrusacyzapisalisięjakonawetokrutniejsiodkozaków.Jednakzdokumentów
źródłowychwynika,żebylionisiebiewarci.ZagrabieżeigwałtyPrusacyikozacypowinniotrzymać
pierwsząnagrodę(exaequo),BawarczycyiWirtemberczycy–drugą.Rosyjskiewojskaregularne
iAustriacymająprawotylkodowyróżnienia,alezasłużonego.
137CaulaincourtdoNapoleona,Lunéville,8i24stycznia.Arch.spr.zagr.,zbiórfranc.,668;listy
Dardenne’a,profesoraszkoływChaumont,cytowanewSteenackers,192.–Mieszkańcyniebojąsię
ripostowaćnatakiesłowa.WBourg-en-Bressemłodakobieta,uktórejkwaterowałaustriackipuł-
kownik,powiedziałanawidokjegoflagi:uJająznam,widziałamdużotakichnaPlacuInwalidów”,
raportpolicji,Lyon,26lutego.Arch.nar.,F.7,4290.
